Onkoloji kanser ve tümör ile ilgilenen bilim dalıdır. Onkoloji kelimesinin içerisinde yer alan “Onko” kitle veya tümör anlamına gelirken “-loji” ise herhangi bir alanda yapılan çalışma anlamına gelir.
Onkoloji Türleri Nelerdir?
Onkoloji farklı alt alanlara ayrılmaktadır. Bunlar tıbbi onkoloji, radyasyon onkolojisi jinekolojik onkoloji, cerrahi onkoloji ve pediatrik onkolojidir.
Tıbbi Onkoloji
Tıbbi onkoloji olarak ifade edilen kavram ise tıp doktorlarının onkoloji üzerine yaptıkları ileri uzman yaptıkları yan dalı ifade etmek için kullanılır. Bu dal, genel olarak kanserin ilaçlar ile tedavisi ile ilgilenir. Bunlar hormonal tedavi, kemoterapi, immünoterapi ve akıllı ilaçlardır. Tıbbi onkolog unvanı almak için dahiliye üzerine üç yıl ihtisas yapmak gerekir.
Radyasyon Onkolojisi
Radyasyon onkoloji tıp doktorlarının temel tıbbi eğitimin üzerine ihtisas yaptıkları bir diğer alandır. Radyasyon onkolojisinde tedavi, radyoterapi kullanılarak yapılır ve bu dal, tedavinin kanser üzerinde etkilerini araştıran bir tıbbi bilim dalıdır.
Jinekolojik Onkoloji
Jinekolojik onkoloji, kadınlara özgü olan kanser ile ilgilenir. Tıp doktorları, kadın hastalıkları ve doğum uzmanlığı üzerine yan dal uzmanlığı yaparak jinekoonkolog olurlar. Jineonkologların ilgilendiği kanserler; over, rahim, rahim ağzı (serviks), vajina ve vulva kanserlerini kapsamaktadır.
Cerrahi Onkoloji
Kanser ameliyatları genel olarak ilgili olan kanserin cerrahisinde ileri uzmanlığa sahip olan cerrahlar tarafından gerçekleştirilir. Onkolojik cerrah kanser ameliyatlarında tümörü, bütünlüğünü bozmadan ve çevresinde bir miktar normal doku ile çıkarır. Bu işlem temiz cerrahi sınırlar ve cerrahi sınırlar negatif olarak adlandırılır. Ayrıca kansere en yakın lenf nodları, olası sıçramış kanser hücrelerini tespit etmek için genellikle çıkarılır.
Pediatrik Onkoloji
Pediatrik hematoonkoloji olarak da adlandırılan pediatrik onkoloji, çocukluk çağında oluşan kanserler ile ilgilenir. En çok görülen çocuk çağı kanserleri, santral sinir sistemi tümörleri, lösemi, yumuşak doku sarkomları, lenfoma, böbrek kanseri, nöroblastom, hücreli kanserler, kemik kanseri ve retinoblastomdur.
Kanser Nedir?
Vücut, büyüme, olgunlaşma, çoğalma ve ölümü kontrol eden hücresel bir sisteme sahiptir. Kanser, hücresel seviyede genetik hasarlar oluşması ve bunların birikmesi sonucunda, vücudun bir bölgesindeki hücrelerin kontrol dışı kalması ile ortaya çıkar. Pek çok kanser türü vardır. Fakat her kanserin ortak özelliği, vücudun belirli bir bölümündeki hücrelerin kontrol dışı kalması ve anormal derecede çoğalmasıdır.
Metastaz hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz.
Kanser Ne Sıklıkla Görülür?
Günümüzde milyonlarca insan kanser ile mücadele ediyor ya da geçmişte bu hastalığı yaşamış durumda. Dünyada 7.44 milyar insan bulunuyor ve her yıl hemen hemen 14 milyon kanser tanısı konuyor. Bu da şu anlama geliyor; her yıl 530 kişiden biri kanser tanısı almaktadır. Kanser bugün dünya genelinde kalp-damar hastalıkların sonra ikinci ölüm nedenidir. Hatta bazı ülkelerde birinci sıradadır. Dünya genelindeki istatistiklere bakıldığında kanser sıklığının artmadığı görülür ancak özellikle ortalama yaşam süresindeki artış göz önünde bulundurulduğunda toplam ve yeni tanı alan kanserli insan sayısının arttığı görülüyor. Çünkü yeni kanser tanısının %65’inden fazlasını 65 yaş üstü bireyler alıyor.
Kanser Ne Zamandır Var?
Kanserin tarihi insanlık tarihinden eskidir. 2003 yılında bulunan bir dinozor fosili, bilinen en eski kanser bulgusudur. Dinozorun çene kemiğinde tümör bulunmuştur. İnsanlara dair en eski kanser kanıtları ise M.Ö 3000’lerde eski Mısır’da bulunan antik el yazmaları ve mumyalar arasında bulunmaktadır.
Kanserin ilk tanımı Edwin Smith Papirüsünde bulunmaktadır. Bu papirüs, travma cerrahisini anlattır. İlermiş meme kanseri olan 8 vakanın dağlama/koter ile tedavisini anlatmaktadır. Bu da yine M.Ö 3000’li yıllara aittir.
Onkolog Ne Yapar?
Onkoloji alanda uzmanlaşmış olan doktorlara kanser uzmanı ya da medikal/tıbbi onkolog denir. Tıbbi onkolog kanserden korunma, kanser riski, tanı, tedavi, uygulama ce destek tedavileri gibi tüm tedavi sürecine hâkim olan doktordur.
Onkolojide tanı nasıl konur?
Kanserde en önemli tanı aracı, hastanın klinik öyküsüdür. Kanserin en yaygın belirtileri, kilo kaybı, yorgunluk, kansızlık, ele gelen kitleler, nedeni belirlenemeyen ateş gibi yeni başlayan ve gittikçe kötüleşen şikayetlerdir. Onkolojik tedavide öncelikle kanser şüphesi olan tümörden biyopsi yoluyla doku alınır ve bu doku örneği mikroskopta incelenir. Biyopsi ve patolojik değerlendirme onkolojide çok önemlidir.
Diğer teşhis yöntemleri:
- Ultrason
- Gastrointestinal (mide-bağırsak) sisteminin ucunda ışık ve küçük bir kamera olan bir sistemle incelenmesi (endoskopi)
- Bilgisayarlı tomografi
- Pozitron emisyon tomografi (PET)
- Manyetik rezonans görüntüleme gibi çalışmalardır.
Kanserin Tedavisi
Kanserin tedavisi kanserin çeşidine, evresine göre yapılır. Ameliyat, radyoterapi, kemoterapi, immünoterapi, moleküler tedaviler, hormon tedavisi, minimal invaziv uygulamalar ve kök hücre nakilleri bilinen en yaygın kanser tedavi yöntemleridir.
Onkolojide Diğer Uzmanlar
Kanser tedavisinde rol alan başlıca uzmanlar şu şekilde sıralanabilir:
- Tıbbi onkolog
- Onkolojik cerrah
- Hematolog
- Nükleer tıp uzmanı
- Radyasyon onkoloğu
- Radyolog
- Patolog
- Enfeksiyon hastalıkları uzmanı
- Psikoonkoloji uzmanı
- Palyatif bakım uzmanı
- Eğitim hemşireleri
- Tamamlayıcı ve alternatif tıp uzmanı
Remisyon ve Relaps
Tedavi tamamlandıktan sonra kanser tekrarlayabilir. Buna nüks ya da relaps denir. Tedavinin oradan tüm hastalık bulgularının ortadan kalkması ise remisyon olarak adlandırılır. Eğer kanser tekrarlarsa bunu hastalığın erken döneminde tespit etmek ve remisyondaki hastayı takip etmek onkoloğun en önemli görevlerindendir.
Palyatif Bakım
Kanserin ve tedavinin yan etkilerinin ve hastanın yaşam kalitesini düşüren durumların hafifletilmesi için yapılan uygulamalar palyatif bakım olarak adlandırılır. Bu önceki dönemlerde sadece terminal dönemde yani ileri evrede olan hastalar için akla gelen bu uygulama, bugün kanser tanısının ardından tedavi sürecinin bir parçası haline gelmiştir.
Kanser Taraması ve Kanserde Erken Tanı
150’den fazla kanser türü vardır. Bu türlerin çoğu için kanser tarama testi bulunmamaktadır. Ancak en sık görülen akciğer, kolon, meme, rahim ağzı ve rahim kanserlerinin kanser tarama testi bulunur. Bu kanser tarama testlerinin büyük bir kısmı KETEM’ler aracılığı ile ücretsiz olarak yapılmaktadır.
Onkolojide Son Durum
Dünya genelinde klinik araştırmaların büyük bir kısmı kanser alanında yapılmaktadır. Moleküler hedeflere yönelik tedaviler, kanser hücresi biyolojisi, immünoterapi ve optimal palyatif bakım gibi pek çok onkolojik alanda çok sayıda araştırma yapılmaktadır. Bu da onkolojiyi devamlı değişen ve gelişen bir alan yapmaktadır.
