Sporcu ayağı, her yıl nüfusun ortalama yüzde 8’ini etkileyen, en yaygın mantar enfeksiyonlarından biri olarak tanınmaktadır. İnsanların 4’te 1’inde hastalığının semptomları görülmektedir. {1*} Sporcu ayağı, ayak parmaklarında veya ayaklarda oluşan bir enfeksiyon türüdür. Mantarlar, kişilerde enfeksiyona neden olmaktadır. Hastalığa neden olan mantarlar, çoğunlukla deride bulunan keratin adı verilen proteinlerle beslenmektedir. Keratin, cildin üst tabakasında ve saç telleri gibi vücudun diğer yerlerinde bulunmaktadır.
Güçlü Bir Bağışıklığa Sahip Olmanız İçin Gereken Vitaminler! Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
Sporcu Ayağı (Atlet Ayağı) Nedir?
Sporcu ayağı, birçok mantar enfeksiyonu ile benzer belirtiler taşımaktadır. Sporcu ayağı, ayak tırnağı mantarı, sporcu kaşıntısı, pamukçuk (ağızda), maya enfeksiyonları, saçkıran, hatta menenjit hastalığı gibi birçok rahatsızlıkla benzer belirtilere sahiptir. Terli ya da kirli ayaklarla durmak ve ortak alanlarda egzersiz yapmak bu rahatsızlığın en yaygın iki nedenidir. Ayakların ve parmaklarının hava almasını engelleyen kalın, sağlam ayakkabılar giymekten de olabilmektedir.
Araştırmalar, erkeklerin bir veya iki ayağında sporcu ayağı mantarı geliştirme olasılığının kadınlardan daha yüksek olduğunu göstermektedir. {2*} Sporcu ayağı için çeşitli ev ilaçları bulunmaktadır. Bu ilaçlar, uçucu yağların kullanılmasını içermektedir. Ayrıca, herkese açık duşlarda çıplak ayakla dolaşmaktan kaçınmak ve mikroplarla savaşmak için bağışıklık sistemini güçlendirmesi önerilmektedir.
Sporcu ayağının en sık görüldüğü vücut bölgeleri şunlardır;
- Ayak parmakları arasındaki boşluklar
- Küçük parmak ve yanındaki parmak arasındaki boşluk
- Ayağın alt kısmı
- Taban ve topuk arası
Sporcu Ayağının (Atlet Ayağı) Yaygın Belirtileri Nelerdir?
Sporcu ayağı semptomlarının kendi kendine düzelmesi mümkündür. Bununla birlikte, çoğu insanın yaşadığı kaşıntı, ciltte pullanma ve kızarıklıktan kurtulmak için genellikle tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır.
Sporcu ayağının en yaygın belirtileri şu şekilde sıralanmaktadır; {3*}
- Ayak parmaklarının çevresinde kaşıntı ve yanma
- Kuru görünen ayak parmakları, çatlak, yırtık ya da pul pul olan cilt.
- Cildin beyazlaşması
- Bazen ayak parmaklarının çevresinde kızarıklık
- Ağır sporcu ayağı vakalarında, deri ayak parmakları arasında yeşil mantarlar görünür.
- Bazı durumlarda ciltte şişme, kalınlaşma, sıcaklık ve ağrı olabilir.
- Enfeksiyon daha derin ve daha şiddetli olduğunda şişlik daha da kötüleşir.
- Bazen ayaklarda “mantar kokusu” gelmeye başlar..
- Az görülüyor olmasına rağmen, ciddi sporcu ayağı vakalarında ülserler veya kabarcıklar oluşabilir. Bu kabarcıklar, ayakların altında bulunabilir.
- Tedavi edilmezse ayak tırnaklarına, hatta ellere ve parmaklara yayılır.
- Tırnaklarda renk değişikliği, ufalanma, kaşıntı, kızarıklık ve bazen bakteriyel enfeksiyon gibi semptomlara neden olabilir.
Sporcu Ayağı (Atlet Ayağı) Nedenleri ve Riskleri Nelerdir?
Dermatofit adı verilen küçük mantarlar sporcu ayağı ve diğer mantar enfeksiyonlarına neden olmaktadır. Bu mantarlar, cildin üst tabakasına küçük açıklık ve çatlaklar yoluyla girmektedir. Sporcu ayağına neden olan mantarlar doğrudan insandan insana geçebilmektedir. Duş ve küvet dipleri, spor malzemeleri, çorap ya da ayakkabılar aracılığı ile bulaşabilmektedir.
Sporcu ayağı hastalığının bulaşma hızının yüksek olduğu bazı mekanlar bulunmaktadır. {4*}
- Egzersiz matları, spor salonu zeminleri dahil olmak üzere mikrop tutabilecek yüzeylerde çıplak ayakla yürümek
- Ayaklarınız terlediğinde mantar ya da bakterileri kapma ve tutma ihtimaliniz yüksektir.
- Ayakları ya da ayak parmaklarını iyi yıkamamak. Bu, özellikle çıplak ayakla (spor salonu veya havuz dahil) ortak bir alanda bulunduktan sonra önemlidir.
- Üniversitelerdeki yurtlar gibi halka açık duşlarda çıplak ayakla duş almak
- İnsanların ayaklarına değen ekipmanları steril hale getirmemiş salonda tırnak bakımı yaptırmak. Sterilize edilmemiş ekipman mantarı tutabilmekte ve bir kişiden diğerine taşıyabilmektedir.
- Günün genelinde havanın ayaklara ulaşmasına izin vermeden çorap ve ayakkabı giymek.
- Mantar ve bakteriler, ayakkabıların içi gibi nemli ve sıcak ortamlarda en kolay şekilde ürerler. Özellikle parmak araları sıcak olduğunda mantar ve bakterilerin yayılmasını kolaylaşır.
- Su geçirmez, kauçuk, sağlam botlar veya ayakkabılar, nemli kalma eğiliminde olduklarından mantarı içeride tutma olasılığı en yüksek olanlardır.
- Cildi etkileyen alerjilere ve egzama gibi cilt kuruluğuna neden olan diğer durumlara sahip olmak
- Zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip olmak
- Zayıf dolaşım ya da diyabet hastalığına sahip olmak.
- Mantar enfeksiyonları genetik faktörlerden de kaynaklanmaktadır.
Sporcu Ayağı (Atlet Ayağı) Doğal Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Genellikle bu hastalık tehlikeli ya da çok ciddi boyutlarda değildir. Hafif sporcu ayağı mantar önleyicilerle kolaylıkla tedavi edilmektedir.
Sporcu ayağı rahatsızlığına evde uygulanabilecek 4 doğal çözüm şu şekilde sıralanmaktadır;
Ayaklarınızı Yıkayın, Kurutun ve Koruyun
Ayakları temiz tutmak, çatlak ve deri döküntülerinden korumak mantar oluşumunu önlemeye yardımcı olmaktadır. Nem, bakteri veya mantar oluşumuna zemin hazırlayabileceğinden ayaklarınızı kuru tutmak oldukça önemlidir. Ancak aşırı kuruluk da bir problem olarak görülmektedir. Nemli bir ortamdan her çıktığınızda ayaklarınızı dikkatlice yıkamanız ve kurulamanız gerekmektedir. Ayaklarınız ortak kullanılan bir yüzeyle temas ettiyse, onları kurutmak çok önemlidir.
Mantar ve bakterilerin hızla yayılmasını önlemeye yardımcı olacak bazı ipuçları şu şekilde sıralanmaktadır;
- Temiz çorap ve ayakkabı giymeden önce ayaklarınızdaki nemi emmek için temiz bir havlu veya saç kurutma makinesi kullanın.
- Özellikle yakın zamanda enfeksiyon kaptıysanız, tıraş bıçağı, havlu, ayakkabı veya çoraplarınızı başkalarıyla paylaşmayın.
- Temiz ve kuru çorap giyin.
- Zararlı bakterileri öldürmek için doğal çamaşır deterjanlarını kullanarak ılık suda eşyalarınızı yıkayın.
- Evdeyken havanın ayaklarınıza ulaşmasına izin verin.
- Özellikle günün genelini bot ya da ayakkabı ile geçiriyorsanız evde ayaklarınızı çıplak bırakın.
- Çok sıkı ya da ayak parmaklarınızı sıkan ayakkabılar giymekten kaçının.
- Ayaklarınız ya da ayak parmaklarınızdaki kesik veya sıyrıkları temizleyerek, bir bandajla koruyarak dikkatli bir şekilde tedavi edin.
- Aynı ayakkabıyı iki gün üst üste giymemeye çalışın ve her zaman temiz çorap giyin.
- Halka açık bir yerde duş alırken parmak arası terlik giyin. Aynı şeyi halka açık bir havuz, spor salonu, banyo veya soyunma odasının etrafında dolaşırken de yapın ve yalınayak yürümemeye çalışın.
Ev Yapımı Mantar Önleyici Krem ya da Toz Kullanın
Sporcu ayağı için bir doktordan reçeteli ya da reçetesiz tedavi almak oldukça yaygındır. Ayak mantarı veya benzeri mantar enfeksiyonları için ev yapımı tedaviler, bazı uçucu yağlarda bulunan konsantre aktif maddelerle yapılmaktadır. Araştırmacılar, belirli bitkilerin mikrop önleyici özelliklerinin mantar, bakteri ve diğer mikroplarla savaşmak için etkili bir şekilde kullanılabileceğini bulmuşlardır. Bu bitkilerden bazıları, kekik, çay ağacı, dereotu, karanfil, tarçın, sığla ve zeytin yaprağı olarak örneklendirilmektedir.
Mantardan kurtulmaya yardımcı olmak için en az iki güçlü esans yağ kullanmanız önerilmektedir.
- Kekik yağı: Araştırmalar, kekik yağının sadece mantarları öldürmediğini, aynı zamanda küfü azalttığını ve aşırı kandida büyümesini engellediğini göstermektedir. {5*} Bu özellikleri ile sindirim ve bağışıklık sistemi sorunlarının yaygın nedenlerini ortadan kaldırabilmektedir. Ayrıca kekik yağı, mantarın yayılmasını da engellemektedir. {6*}
- Çay ağacı yağı: Avustralya’ya özgü bir yağ olan çay ağacı yağı, güçlü bileşikler içermektedir. Araştırmalara göre bu yağ, doğal bir mantar önleyici, akne temizleyici ve yaraları tedavi edici özellikleri ile öne çıkmaktadır. {7*}
Bu iki yağın günlük olarak ayak parmaklarında kullanımı gereklidir. Üç damla kekik yağı + iki damla çay ağacı yağı önerilen karışım miktarıdır. Taşıyıcı yağ ile bu iki yağ, cam bir kapta karıştırılmalı ve günde 3-4 kez, temiz bir kaşık ya da makyaj fırçası ile ayak parmaklarına uygulanmalıdır. Yüksek kaliteli bir uçucu yağ satın alırsanız en iyi sonuçları almanız mümkündür.
Doğal Ürünlerle Tedavi Edin
Ayak tırnaklarında veya ayakların diğer bölgelerinde mantar oluşumu için dereotu yağı, buhur, tarçın, kırmızı biber ve zeytin yaprağı özünün denenmesi önerilmektedir. Sporcu ayağı belirtileriniz ağırsa, çok ağrı hissediyor ya da ülser, kanama gibi sonuçları olduysa dikkatli olmak oldukça önemlidir. Bu hastalığı önlemek için kullanılacak bazı ürünler bulunmaktadır. Yine de mantar tedavisi sırasında doktor önerisi almak gereklidir.
- Zeytin yaprağı, maya ve mantardan koruma sağlayan güçlü bir mikrop önleyicidir.
- Kil, vücudunuzdaki toksinleri ve mikroorganizmaları yok etmektedir. Ayaklarınız kötü bir bakteri ile sarıldığında kil kullanmak faydalı olabilmektedir. Ancak cildinizde açık kesikler veya çatlaklar varsa kil uygulamaktan kaçınmak gerekmektedir.
- Tarçın, şiddetli ağrı ve şişlik yoksa mantar üstünde etkili olmaktadır. Mantarı önlemekte ve tedavi etmektedir. Tarçın yağının da enfeksiyonların yok edilmesine yardımcı olduğu bilinmektedir. (Özellikle kandida mantar enfeksiyonu)
- Karanfil yağı, küf ve mantarı öldürmektedir. Ayrıca buhur ve dereotu yağı ile kullanıldığında karanfil yağının faydaları artmaktadır. Ayrıca buhurun bağışıklık güçlendirici etkisi de bulunmaktadır.
- Ayakları elma sirkesi ve su karışımında bekletmek, suya deniz tuzu ya da demlenmiş siyah çay poşetleri eklemek ağrıyı azaltmak için önerilmektedir.
Bağışıklık Sisteminizi Güçlendirin
Zayıflamış bir bağışıklık sistemi, mantar enfeksiyonları için daha yüksek bir riskin yanı sıra çok sayıda yaygın hastalığa neden olmaktadır. Vücudunuzun mantar veya diğer mikropların büyümesini kontrol etme yeteneğini azaltacak ve bağışıklığı güçsüz hale getirecek bazı durumlar bulunmaktadır;
- Kötü bir beslenme düzeni
- Hareketsiz bir yaşam tarzı
- Yüksek miktarda stres
- Sigara ya da uyuşturucu kullanımı
- Kimyasallara ve kirliliğe maruz kalma
- Diyabet veya kan akışını azaltan bir sağlık durumuna sahip olmak
- Bağırsaklarınızda yaşayan bakterilerin dengesini bozabilecek antibiyotikleri ya da hormon ilaçlarını sıklıkla kullanmak
Bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için öneriler şu şekilde sıralanmaktadır;
- Beslenmenize yoğurt ve probiyotik gıdalar ekleyin.
- Sarımsak yiyin. Birçok araştırma, sarımsağın binlerce yıldır kullanılan doğal bir mantar önleyici olduğunu göstermektedir. {8*} Bazı araştırmalar, sarımsağın atlet ayağına karşı reçeteli ilaçlardan daha etkili olabileceğini bulmuştur. {9*}
- İşlenmiş gıdaları sınırlayın. Bunlara şekerli atıştırmalıklar, çiftlikte yetiştirilmiş hayvan eti, rafine tahıllar, işlenmiş yağlar, kızarmış yiyecekler ve alkol/kafein dahildir.
- Düzenli egzersiz yapın: Egzersiz, gelişmiş bağışıklık sistemi, daha iyi dolaşım sistemi, daha düşük stres ve daha iyi uyku ile bağlantılıdır.
- Yeterince dinlenin ve uyuyun: Uyku, bedenin gücünü kazanmasını sağlamaktadır. Bu sebeple her gece 7-9 saat arası uyumaya özen gösterin.
Sporcu Ayağı (Atlet Ayağı) Tedavisinde Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Uçucu yağların çoğu, saf halde alındığında güvenli olduğu düşünülmektedir. Ancak yine de bu yağların alerjiye neden olabileceği unutulmamalıdır. Hassas bir cildiniz varsa ya da hormon düzensizliği, bağışıklık sistemi hassasiyeti gibi sıkıntılar yaşıyorsanız dikkatli kullanmanız oldukça önemlidir.
Cildinize ilk kez esans yağ bakımı uyguluyorsanız, öncelikle küçük bir miktar kullanmanız önerilmektedir. Bu şekilde yan etkileri izlemeniz mümkün olmaktadır. Hamilelik ya da emzirme döneminde, ekstra dikkatli olmak gereklidir. Uçucu yağların ve diğer mantar tedavileri doğal bile olsa uzman tavsiyesi almak gerekmektedir. Uygulanan her kremin ya da yağın, deriden geçip kan dolaşımınıza girebileceğini unutmamak ve tedavileri dikkatli uygulamak önerilmektedir.
Kaynaklar
{1*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2907807/
{2*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279549/
{3*} https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/athletes-foot/symptoms-causes/syc-20353841#:~:text=Athlete’s%20foot%20(tinea%20pedis)%20is,causes%20itching%2C%20stinging%20and%20burning.
{4*} https://www.nhs.uk/conditions/athletes-foot/
{5*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24779581/
{6*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23484421/
{7*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1360273/
{8*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11050588/
{9*} https://well.blogs.nytimes.com/2011/01/06/remedies-garlic-for-athletes-foot/?_r=0&mtrref=undefined&gwh=9CBB072E44D3735BE0DCD26FE992B618&gwt=pay&assetType=PAYWALL
