En Sağlıklı Yatak Nasıl Seçilir? Yataklardaki Gizli Tehlikeler Nelerdir?

En sağlıklı yatak nasıl seçilir? Yataklardaki gizli tehlikeler nelerdir?  Yeterli ve kaliteli uyku almak sağlık için yapılabilecek en iyi şeylerden biridir. Uyku, vücudun kendini toparlamasını sağlar, hormonları dengeler ve stresi kontrol etmeye yardımcı olur. Kalitesiz uyku kilo alımı, işlev bozukluğu ve hatta kalp hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıklar için daha yüksek risk anlamına gelir. İyi uykunun en büyük belirteçlerinden biri ise sağlıklı yataklara sahip olmaktır.

Günümüzde piyasada bulunan yataklardan %90’ından fazlası, sayısız sağlık sorunuyla bağlantılı zehirli kimyasallar içerir. Örneğin; şiltelerde polibromlu difenil eterler, borik asit, formaldehit ve antimon gibi yaygın kimyasallar bulunur. Ancak bilgi sahibi olarak GDO lifleri, boya, parfüm ve sentetik böcek ilaçları kullanılmadan yapılan organik ve sağlıklı yataklara sahip olabilir ve birçok fayda görebilirsiniz:

• Daha iyi bir uyku pozisyonu sağlamak
• Partnerinizin yataktaki hareketlerini daha az hissetmek
• Kanser, akciğer ve kalp problemleriyle ilişkilendirilmiş toksinlerden korunmak
• Çevre dostu ürünleri desteklemek
• Horlama ve uyku apnesi gibi uyku sorunları riskini azaltmak
• Belirli kumaşları elde etmek için hayvanların uygun olmayan koşullarda yetiştirilmesini önlemek
• Doğal vücut ısısı kontrolü sağlamak
• Ftalatlar, sert parfümler ve boyalar nedeniyle alerjik reaksiyon riskini azaltmak
• Boyun ağrısı, bel ağrısı, doğurganlık sorunları, bebeklerde veya çocuklarda gelişim sorunları ve ABÖS (ani bebek ölümü sendromu) gibi düşük kaliteli şilteler ve kimyasal maruziyetten kaynaklanabilecek sorun riskini azaltmak

Yataklarda Bulunan Zararlı Kimyasallar Nelerdir?

Yataklarda yaygın olarak kullanılan ancak sağlıklı yataklarda kullanılmaması gereken birçok kimyasal madde vardır.

Alev Geciktiriciler

1975’te California, mum ve sigara gibi şeylerin neden olduğu yaygın ev yangınlarını önlemek için mobilya ve şilte imalatında kullanılan tüm köpüklerin alev geciktirici olmasını zorunlu kılan TB 117 yasasını çıkardı. Üreticiler bu politikayı ABD’deki 50 eyaletin tamamında uygulamıştır. Bu nedenle tüm geleneksel şilteler, ev yangınlarının yayılmasını önlemek için alev geciktirici kimyasallar üretilir.

Poliüretan köpük, geleneksel şiltelerde ve bilgisayar monitörleri, TV setleri ve yazıcılar gibi diğer ürünlerde yaygın olarak kullanılır. Ancak bu madde havada salınır ve daha sonra geceleri solunacak olan farklı VOC’lere (uçucu organik bileşikler) ayrılır. Poliüretan parçalanmaya başladığında solunum sisteminde uzun süre kalan ve çok zehirli bir kimyasal grubu olan polibromlu-bifenil-eterleri (PBDE’ler) serbest bırakır.

Avrupa Komisyonu, PBDE’leri, çevrede kalıcı olan, besin ağı yoluyla biyolojik olarak biriken ve insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz etkilere neden olma riski taşıyan kimyasal maddeler olan “Kalıcı organik kirleticiler” (KOK’lar) olarak kabul eder. {1*}

PBDE’lerin ortamda uzun süre kalmasının nörolojik, tiroid ve diğer gelişimsel sorunlara yol açar, bu nedenle özellikle bebekler için risk oluşturur. Yapılan bir incelemede, ABD’deki insanların %97’sinin kanında PBDE bulunduğu ortaya çıkmıştır. Tehlikeli kimyasal ayrıca yeni annelerin anne sütünde bile tespit edilmiştir. Araştırmacılar 47 emziren annenin sütünü 13 farklı PBDE için test ettikten sonra, Amerika’da yaşayan annelerdeki seviyelerin, PBDE’nin yasak olduğu Avrupa’da yaşayanlardan 10-100 kat aralığında daha yüksek olduğunu bulmuştur. {2*}

Araştırmalar, PBDE kaynaklarının ortadan kaldırıldıktan sonra bile etkilerinin devam ettiğini gösterir. Günümüzde ABD’de PBDE’leri yasaklamak veya kullanımlarını azaltma çalışmaları vardır. Bazı eyaletler, artık üreticilerin bu kimyasallar yerine “yanmayan” kumaş ve malzemeler kullanmasını şart koşan veya kullanılmasını tamamen yasaklayan yasalar çıkartmaya başladı. {3*}

Kapalı ortamda bulunan tehlikeli VOC’leri ortadan kaldırmak için Hava Temizleyen En İyi Ev Bitkileri Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Borik Asit

Borik asit, böcek ilacı ve hamamböceği öldürücü olarak ve ayrıca bazı losyonlarda, boyalarda ve antiseptik ürünlerde sıklıkla kullanılan toksik bir kimyasaldır. Birçok yatak şirketi, bakteri, tahtakurusu ve diğer haşerelerin barınmasını önlemek için yataklarının astarında borik asit kullanır.

Virginia Mason Tıp Merkezi’nden araştırmacılara göre borik asit, hem akut hem de kronik zehirlenmelere ve diğer sağlık sorunlarına neden olur. Akut borik asit zehirlenmesi genellikle birisi kimyasal içeren ürünleri (toz böcek öldürücü gibi) yuttuğunda meydana gelirken, kronik zehirlenme tekrar tekrar düşük seviyelerde borik aside maruz kalanlarda meydana gelir. {4*}

Akut borik asit zehirlenmesi belirtileri, özellikle küçük bebekler için ölümcüldür. Vücutta kasılmalara, deride su toplanmasına ve hatta komaya sebep olabilir. Uzun süreli maruz kalmanın ise bebeklerde gelişimsel ve nörolojik sorunlara neden olduğu bilinir. Ayrıca, yetişkinlerde borik asit solunması üst solunum yollarında hasara neden olabilir.

Formaldehit

Formaldehit, şilteler dahil olmak üzere çeşitli inşaat malzemeleri ve ev ürünlerinde yaygın olarak kullanılan renksiz, keskin kokulu bir kimyasaldır. Formaldehit içeren diğer ürünler arasında araba emisyonları, sigaralar, yapıştırıcılar, preslenmiş ahşap ürünleri ve yalıtım malzemeleri yer alır.

Formaldehit maruziyeti, formaldehit dumanının veya havadaki buharın solunmasıyla ve formaldehit içeren sıvıların cilt tarafından emilmesiyle oluşur. Çoğu insan her gün küçük miktarlarda formaldehit ile temas eder ancak sigara içmek, inşaatta çalışmak, tıp alanında olmak ve formaldehit ile yapılan ürünleri kullanmak gibi risk faktörleri maruz kalma yan etkileri riskini artırır.

Ulusal Kanser Enstitüsü’ne göre, yüksek formaldehit düzeyleri gözlerde ve burunda yanma hissine, öksürüğe, mide bulantısına ve cilt sorunlarına yol açar. Uzun süreli maruziyet ise nörotoksisite, kanser, lenfatik sistem hasarı veya karaciğer toksisitesi gibi daha ciddi sorunlara neden olur. {5*}

Antimon

Antimon, arsenik benzeri zehirli kimyasal bir metaldir. Antimon bileşikleri aleve dayanıklı malzemeler, boyalar, seramik emayeler, cam ve çanak çömlek yapımında kullanılır. Antimon maruziyetinin, doğurganlık ve düşük yapma sorunları da dahil olmak üzere birçok üreme problemine katkıda bulunduğu kanıtlanmıştır. Yüksek antimon maruziyetinin ise gözlerde, cilt ve akciğerlerde tahrişe neden olduğu bilinir. Yüksek miktarda uzun süre antimon maruziyeti karaciğere ve kalbe zarar verir. {6*}

Antimonun en büyük tehlikelerinden biri ani bebek ölümü sendromuyla (ABÖS) olan ilişkisidir.  ABÖS sebeplerini inceleyen bir araştırma, antimon, arsenik ve fosfor dahil olmak üzere uyuyan bebeklerin soluyabileceği beşik yataklarındaki zehirli kimyasalların bu sendroma sebep olabileceğini düşünür. Mantarlar bu üç kimyasalı tüketir ve özellikle bebekler için çok ölümcül olabilen üç sinir gazı olan fosfin, arsin ve stibin üretir. Diğer araştırmalar ise ABÖS’den ölen bebeklerin kanında antimon tespit etmiştir {7*}

Sentetik Lateks

Lateks, organik bile olsa şiltelerde yaygın olarak kullanılır ancak sağlıklı yataklar söz konusu olduğunda güvenilirliği tartışmalıdır. Lateks, vücudun kalıbını çıakrtarak basınç noktalarını rahatlattığı için şiltelerin önemli bir bileşenidir. Yüksek konsantrasyonlu (%95’e kadar saf kauçuk) doğal denilebilecek şilteler de vardır ancak yüzde 100 saf lateks şilte diye bir şey yoktur. Genel olarak, şilte ne kadar doğal bileşen içerirse o kadar iyi olarak nitelendirilir ancak karışımlı lateks şilte türlerinin bile uzun vadede sağlığa zararlı olabileceği düşünülür.

Sağlıklı Yatakların Faydaları Nelerdir?

Geleneksel yatak şilteleri çeşitli toksik kimyasallardan yapılır. Kimyasallarla dolu şilteler yalnızca sağlığı riske atmakla kalmaz, aynı zamanda uyurken sıcak hissetmenize sebep olarak rahatsızlık verir. Zararlı şiltelerin aksine organik liflerle yapılan sağlıklı yataklar oldukça konforlu bir deneyim sunabilir. Bazı araştırmalar, yün gibi doğal elyaf şiltelerle desteklenen sağlıklı yatakların daha iyi bir gece uykusu sağladığını göstermiştir. Organik maddelerle yapılan şiltelerin faydaları:

Çevre Dostudur ve Kimyasal Madde İçermez

Organik ve sağlıklı yataklarda toksik olmayan malzemeler için en popüler seçenekler yün ve pamuktur. Organik yün, sürdürülebilir ve çevre dostu bir kaynaktır çünkü koyunlar yün elde etmek için öldürülmez. Organik yün, özellikle hormon, kimyasal veya böcek ilacı kullanılmadan üretilir.

Yün de dahil olmak üzere organik besi hayvanı üretimine yönelik birçok gereklilik vardır: {8*}

• Hayvan yemi ve kaba yem organik sertifikalı olmalıdır.
• Sentetik hormonlar ve genetik mühendisliği yasaktır.
• Sentetik pestisitlerin (dahili, harici ve meralarda) kullanımı yasaktır.
• Üreticiler, besi hayvanlarını beslerken yönetim uygulamalarını uygulamalıdır.

Ayrıca, yün şiltelerin sırt ağrısını azalttığı ve acı çekenlerin daha iyi bir gece uykusu çekmesine yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Journal of the Canadian Chiropractic Association’da yayınlanan bir araştırma, doğal lifli yün şilte üzerinde uyuyan katılımcıların bel ağrılarının dört hafta sonra azaldığını bildirmiştir. {9*}

Yün vücut ısısını düzenlemede de oldukça faydalıdır. Yün doğal bir elyaf olduğu için gece boyunca teri emerek yazın daha serin kalmanızı, kışın ise sıcak kalmanıza yardımcı olur.

Pestisit İçermez ve Organik Tarımı Destekler

Çiftçiler genellikle daha verimli sonuçlar elde etmek için pamuk fabrikalarına önemli miktarda kimyasal ve böcek ilacı uygular. Pamuk yanıcı bir madde olduğu için ürünlere genellikle aleve dayanıklı kimyasallar püskürtülür. Ayrıca, birçok çiftçi, haşerelere ve mantarlara karşı dirençli genetiği değiştirilmiş pamuk kullanır. Ek olarak, organik olmayan pamuklu çarşaflar kırışıklıkları önlemek için formaldehit ile işlenir. Bu nedenle %100 organik pamuktan üretilmiş, herhangi bir böcek ilacı veya ilave kimyasal içermeyen ürünlere bakmak hayati önem taşır.

Topraklama Yapar

Çevre ve Halk Sağlığı Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmaya göre, dünya yüzeyi, biyolojik saati ayarlamak, sirkadiyen ritimleri düzenlemek ve kortizol seviyelerini dengelemek için önemli olan serbest veya hareketli elektron kaynağıdır. İnsan cildi bir “iletken” gibi davranarak topraktan elektrik yüklerini emebilir. {10*}

Çimlerin üzerinde çıplak ayakla yürümenin tavsiye edilmesinin sebebi de budur. %100 pamuk olan bir ürün kullanmak da aynı şekilde topraklama yapmanıza veya elektrik yüklerini emmenize yardımcı olur. Ayrıca, doğal içerikli yastık, yorgan gibi diğer ürünlerle de uyum sağlar.

Daha Kaliteli Bir Uyku Sağlar

Yanlış yatak seçiminden dolayı yetersiz uyku yaşadığınızda muhtemelen sırt ağrısı yaşarsınız. Diğer yandan, organik ve sağlıklı yataklar uygun duruş, ortopedik destek ve omurga hizalamasına yardımcı olur. Araştırmalar, yetişkin Amerikalıların %45’inin uykusuzluktan muzdarip olduğunu ve bunun başlıca nedenlerinden birinin yanlış yatak seçimi sonucunda ortaya çıkan ağrı ve sızı olduğunu gösteriyor. {11*}

Sık sık ağrılarla uğraşıyorsanız, en iyi uyku pozisyonlarında ustalaşmak da kaliteli bir uyku deneyimine yardımcı olabilir. Çoğu yetişkin için en iyi uyku pozisyonu yan bir vücut, kıvrılmış bacaklar ve bacaklar arasına koyulmuş bir yastıktır. Bu pozisyon sırt ağrıları, kaslarda sertlik, horlama ve sindirim rahatsızlıkları gibi problemlerin olasılığını azaltır. Boynunuzun çoğunlukla yatakla aynı hizada olması ve gerilmemesi için başınızı yeterince yukarıda tutmanız da önemlidir.

En Sağlıklı Yataklar Hangileridir?

İnsanlar en kaliteli uykuyu destekli şiltelere sahip sağlıklı yataklardan elde eder. Yüksek kaliteli bir şilte, uyku sırasında vücudun uygun ortopedik desteğini sağlamak için destek katmanlarının doğru miktarda güce sahip olmasını sağlar.

• “Hafızalı köpük” ile yapılan birçok şilte, uçucu organik bileşikler yayan petrol bazlı bir malzeme olan poliüretan içerir. Poliüretan bazlı ürünler ayrıca vücut ısısını tutma eğilimindedir ve aşırı ısınmaya veya cilt tahrişine neden olabilir.
• Sağlıklı yataklar siz uyurken vücudunuzu ve omurganızı düz tutacak bir uyku pozisyonuna izin verir. Yatağın ortasında, omurganıza yanlış basınç uygulayabilecek herhangi bir sarkma veya çıkıntı olmamalıdır. Aksi takdirde, boyun tutulması veya bel ağrısı oluşabilir.
• Alev geciktirici kimyasallar içermeyen, ideal olarak yün veya organik pamuktan yapılmış bir şilte aramaya çalışın.
• PBDE, formaldehit veya borik asit içermeyen bir şilte satın almak için satıcınıza danışın.