Humus, topraktaki en önemli unsurlardan biri olmasına rağmen pek fazla bilinmemektedir. Çiftçilerin siyah altın olarak adlandırdığı humus, bitkisel ve hayvansal organik atıkların toprakta mikroorganizmalar tarafından parçalanması ile oluşmaktadır. Humus bakımından zengin toprak oluşturmak ve hem toprağı hem de ekosistemi zenginleştirerek yenileyici tarım ilkeleri oluşturmak için kompostlama işlemi yapılmaktadır.
Sağlık Tüyoları İçin Tıklayınız
İçindekiler
Humus Nedir?
Humus toprağın ömrü olarak bilinmekte ve Latincede toprak anlamına gelmektedir. Humus, organik atık maddelerin toprak altında çürümesi ve mikroorganizmalar tarafından parçalanması sonucu oluşmaktadır.
Topraktaki bitki ve hayvan atıkları mikroorganizmalar tarafından tamamen bozulduğunda süngerimsi, gözenekli bir yapıya sahip olan, hümik maddeler içeren humus yapısı oluşmaktadır.
Humusta bulunan hümik maddeler aşağıda verilmiştir:
- Hümik asit
- Fulvik asit
- Humin
Yukarıda belirtilen hümik maddeler toprağa eklendiğinde mahsul veriminde önemli ölçüde artışlar gözlemlenmektedir. Hümik asit ve diğer hümik maddeler, besin öğelerini topraktan bitkinin köklerine taşımaktadır.
Bu son derece önemli olan maddelerin üst toprağa eklenmesi, toprağın yenilenmesine katkı sağlayarak permakültürün devamlılığını da desteklemektedir.
Vücut Direncinizi Artırmak ve Bağışıklığınızı Güçlendirmek İstiyorsanız Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
Humus ve Kompost
Humus ve kompost terimleri birbirinin yerine kullanılmaktadır. Fakat humus, tamamen bozunmuş, parçalanmış bir kompost yapıdır. Komposttaki organik atıkların tamamen parçalanıp humus haline gelmesi yıllar almaktadır.
Toprağa kompost eklendikten sonra organik atıklar, böcekler, bakteriler, mantarlar ve mikroorganizmalar tarafından parçalanarak çürüme işlemi humus yapısı oluşana kadar devam etmektedir. Bu mikro boyuttaki hareketler kompost eklenen toprağın yavaş yavaş zenginleşmesini sağlamaktadır.
Topraktaki humus miktarı verimliliğin en önemli göstergelerinden biridir. Humusun toprağa, bitkiye ve ekosisteme olan faydaları şunlardır;
- Humus, topraktaki nemi tutmaktadır. Humus toprağa süngerimsi ve gözenekli bir yapı sağlamakta, böylece ihtiyaç duyulduğunda suyu depolayabilmektedir. Ağırlığının yüze 80-90’ı kadar su tutabilen bu yapı kuraklık direncini de arttırmaktadır.
- Humus, toprağın gevşemesini sağlamaktadır. Bu özelliği nedeniyle toprakta bulunan humus yapısı daha iyi havalandırma imkanı sunmaktadır. Topraktaki humus yapısı yeterli olmadığında hava ve suyun geçişini engelleyen bir kabuk yapısı oluşmaktadır. Böylece, toprak ufalanan bir yapıya sahip olmakta ve oluşan bu kabuk yapı, oksijenin topraktan bitki köklerine geçişini engellenmektedir.
- Humus yapısı, toprağı sıcak tutmaktadır. Humus bakımından zengin toprağın rengi koyu kahverengi olmakta ve koyu renginden dolayı güneş ışığını toprağa çekmektedir. Bu durum özellikle kış aylarında soğuk toprağın ısınmasına yardımcı olmaktadır.
- Humus, bitkilere besin sağlamaktadır. Besin açısından oldukça zengin olan bu yapı, organik maddelerle beslenen mikroorganizmalara ev sahipliği yapmaktadır. Humus yapısının oluşumu için kompost ya da gübre kullanıldığında toprağın mikrobiyal aktivitesi artmakta ve bu durum toprağa besin sağlamaktadır. Yapılan araştırmalara göre humusta bulunan doğal ve tarımsal en önemli besinlerden birinin azot olduğu bilinmektedir. [1*]
- Humus yapısı, toprağı korumaktadır. Humusun biyokimyasal yapısı, ayrıca optimum koşulları korumaktadır. Bu yapı toksik ve ağır metallerin ekosisteme karışmasını önleyen bir filtre görevi görmektedir.
- Humus yapısı, mikorizayı korumaya yardımcı olmaktadır. Mikoriza, bitki köklerinin sağlığını destekleyen, bazı bitkilerin kökleriyle ortak yaşam, simbioz ilişkisi geliştirmiş oldukça faydalı bir mantar türüdür. Bu faydalı mantarlar, toprağa besin ve patojenik bir koruma sağlayan doğal biyo-gübre olarak bilinmektedir.
Humus Yapısı Nasıl Olur?
Humus doğada kendi kendine, yaprakların, dalların, hayvansal ve bitkisel atıkların mikroorganizmalar tarafından parçalanması ile oluşmaktadır. Toprakta bulunan bu maddeler bitkilerin besin ihtiyacını karşılamakta, bitkilerin yaşamasını ve büyümesini sağlamaktadır. Bitkisel ve hayvansal atıklar mikroorganizmalar tarafından daha küçük maddelere ayrıştırıldığında besin açısından zengin maddeler de ortaya çıkmaktadır. Ayrıca solucanlar da bu ayrışan maddelerin topraktaki minerallerle karışmasına yardımcı olmaktadır.
Çiftliklerde humus yapısı toprağa hayvansal gübre eklenerek oluşturulmaktadır. Çiftlik hayvanı olan ineklerin, keçilerin veya atların dışkılarına erişim imkanı olmadığında ise kompost ile humus yapısı oluşturulabilir.
Kompostlama denilen yöntemde, organik atıkların toplanıp toprağa eklenmesi, bu atıkların parçalanarak çürümesi ve toprağın zenginleştirilmesi amaçlanmaktadır. Tarımsal üretim yaparken kompost yapının parçalandıktan sonra toprağa eklenmesi, bitkilerin sağlıklı büyümesini sağlamaktadır.
Topraktaki Humus Nasıl Olmalı? Nasıl Artırılmalı?
Humus yapısının arttırılması için organik atıkların toplandığı bir kompost kutusu oluşturulmalıdır. Kompost yapı üretilirken, yaprakların, yabani otların, meyve ve sebze atıklarının bu kutuya eklenmesi yeterli olmaktadır.
Humus yapısının oluşum sürecini hızlandırmak için kompost kutusuna eklenebilecek bazı maddeler şunlardır:
- Sebze çekirdekleri ve atıkları,
- Parçalanmış mısır koçanları,
- Meyve atıkları,
- Ekmek artıkları,
- Kahve artıkları,
- Çay yaprakları,
- Çim kupürleri,
- Dallar,
- Kurumuş yapraklar,
- Yırtılmış ve inlenmemiş karton atıkları.
Ayrıca kompost yapısını karıştırmak, alt üst etmek de çürüme sürecini hızlandırmaktadır. Karıştırma işlemi, atıkların homojen olarak tamamen parçalanmasını sağlamakta ve toprağa eklendiğinde kolayca humus yapısının oluşumunu desteklemektedir.
Toprağın besin açısından zenginleştirilmesini sağlayan diğer yöntemler ise, toprağı işlemek ve azotlu gübreler kullanmaktır.
Toprakta Humusun Fazla Olması
Besin açısından oldukça zengin olan humuslu toprağın kullanılması, bitkinin sağlıklı büyümesini sağlamakta ve mahsul verimini önemli ölçüde arttırmaktadır. Fakat toprakta gereken miktardan fazla humus olduğunda, humusun toprakta su tutma özelliği dezavantaja dönüşerek fazla suya maruz kalan bitkilerin çürümesine neden olmaktadır.
Ek olarak, çiftçiler ve tarım ile uğraşan kişilerin toprağa, toprağı besin açısından zenginleştirmek amacıyla eklediği kompost ve gübreyi, toprağın durumunu göz önünde bulundurarak dikkatli bir şekilde eklemeleri gerekmektedir.
Sonuçlar;
Humusun ne olduğu, nasıl hazırlandığı, faydaları ve zararları ile alakalı olan bu yazımız, aşağıda maddeler halinde özetlenmiştir;
- Humus, toprağa sağladığı faydalardan dolayı “siyah altın” olarak adlandırılmaktadır.
- Humus yapısının, organik atıkların mikro boyuta parçalanmasıyla ortaya çıkan, besin açısından oldukça zengin bir madde olduğu bilinmektedir. Gözenekli ve süngerimsi yapısı, toprak içerisinde su tutmaya yaramakta ve toprağın gevşek olmasına neden olarak, toprak içerisinde hava akışını sağlamaktadır.
- Toprak için oldukça önemli olan humus yapısı oluşturulurken, organik atıkların bir araya toplanıp mikroorganizmalar tarafından parçalanması sağlanmaktadır. Ayrıca bu yapıyı oluştururken atıkların nem oranına dikkat edilmelidir.
