En Sağlıklı Tencereler ve En Sağlıksız Tencereler Nelerdir?

En sağlıklı tencereler ve en sağlıksız tencereler nelerdir? Sağlıklı yemekler tüketmek günümüzde gittikçe dikkat çeken ve önem verilen bir konudur. Diğer bir yandan, sağlıklı yemek pişirmek için sağlıksız tencereler kullanmak sağlıklı yemeklerin faydalarını azaltmaya ek olarak, vücuda zararlı kimyasalların girişine olanak verir. Günümüzde kullanılan en yaygın tencereler yapışmaz tencerelerdir. Yapışmaz tencereler, kanser de dahil olmak üzere önemli birçok sağlık sorunuyla bağlantılı kimyasallar bulundurur. {1*}

Sağlıklı Tencereler Neden Önemlidir?

Yemek pişirilen ve ısıtılan kaplar ısınma ve yanma reaksiyonuyla yiyeceklere birçok kimyasal maddenin bulaşmasına sebep olur. Örneğin; yapışmaz tencerelerde PFOA veya C8 olarak da bilinen perflorooktanoik asit adı verilen insan yapımı bir kimyasal bulunur. Amerikan Kanser Derneği’ne göre, PFOA, çevrede ve insan vücudunda uzun süre kalabilir ve ileriki dönemlerde sağlık sorununa sebep olma ihtimali yüksektir.

Dünya çapında hemen hemen herkesin kanında çok düşük seviyelerde bile olsa PFOA bulunur. Hayvan çalışmalarına göre PFOA’ya maruz kalma ile kanser gelişimi arasında bir bağlantı vardır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre ise PFOA büyümeyi, gelişmeyi, üremeyi etkileyebilir ve ayrıca karaciğere zarar verebilir. {2*}, {3*}

En Sağlıksız Tencereler Nelerdir?

Piyasada yaygın olarak bulunan ve kullanılan ancak tamamen kaçınmanız gerekenen tehlikeli tencelerden bazıları: {4*}, {5*}

Yapışmaz Tencereler

Çevre Dairesi tarafından gerçekleştirilen testlere göre, geleneksel bir set üstü ocakta sadece 2-5 dakika ısınmada bile perflorokimyasallar içeren yapışmaz tencelerin yapısı bozulur. Yapısı bozulan tencerelerden insan hastalıklarına ve kuş ölümlerine sebep olan zehirli parçacıklar ve gazlar salınır.

Alüminyum Tencereler

Alüminyum tencerelerin reaksiyona girme eğilimleri çok fazladır. Reaksiyon sonucunda tencerede bulunan kimyasal maddeler ve alüminyum yiyeceklere sızar. Yapışmaz eloksallı alüminyum ve seramik kaplama alüminyum dahil olmak üzere pişirme yüzeyi olarak herhangi bir alüminyum türü içeren pişirme kaplarından kaçınmanız önerilir.

Silikon Tencereler

Silikon tencereler, silikon ve oksijenden yapılmış sentetik bir kauçuktur. Silikon tencerelerin güvenilirliği FDA tarafından onaylanmıştır ve birçok kişi bu nedenle güvenli olduğunu düşünür. Bununla birlikte, silikonun tencerelerden yemeklere sızıp sızamayacağını ve muhtemelen yiyecekleri kirletip kirletemeyeceğini kesin olarak doğrulamak için yeterli bilimsel araştırma yoktur.

Sağlıksız Tencerelerin Zararları Nelerdir?

Sağlıksız tencereler birçok ciddi sağlık sorununa yol açabilir:

Fetüs Gelişimini Etkiler

Araştırmalara göre doğum öncesi dönemde perflorooktanoat (PFOA) ve perflorooktansülfonata (PFOS) maruz kalma, fetüste gelişimsel gecikmelerle ilişkilendirilir. Çalışmalar, kanında daha yüksek PFOA seviyelerine sahip annelerin bebeklerinin gelişimini daha geç tamamladığını ve daha düşük kiloyla doğduklarını gösterir. {6*}

Yüksek Kolesterole Sebep Olur

Araştırmalar, yapışmaz tencereler yapmak için kullanılan kimyasalların bazı önemli sağlık sorunlarına yol açabileceğini gösterir. Örneğin; yüksek kolesterol tencerelerde bulunan kimyasallarıyla ilişkilendirilmiştir.

Ohio ve Batı Virginia’da yaşayan 12.000 çocuk üzerinde yapılan bir araştırma, çocuklarda PFOA ve PFOS seviyelerini inceledi. Araştırma sonucunda, kanında bu iki toksik kimyasalı yüksek derecede barındıran çocukların hem toplam kolesterol hem de LDL “kötü” kolesterol düzeylerinin anormal derecede daha yüksek olduğu gözlemlendi. {7*}

Sinir Hasarına Sebep Olur

Alüminyum ısıyı hızlı bir şekilde iletebildiği için tencerelerde sıklıkla kullanılır ancak alüminyum ısıya ve asitli gıdalara maruz kaldığında yiyeceklere çok kolay sızabilir.

Zehirli Maddeler ve Hastalık Sicili Dairesi’ne göre, alüminyum içeren işlenmiş gıdalar yemek veya alüminyum tencerelerde sıklıkla asitli yiyecekler pişirmek kişiyi yüksek alüminyum seviyelerine maruz bırakır. Alüminyumun ve Alzheimer hastalığı arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalar, vücutta alüminyum birikimi ile nörotoksisite (sinir dokusuna zarar veren toksin maddeler) arasında olası bir ilişki bulmuştur. {8*}, {9*}

Alzheimer hastalığı hakkında daha fazla bilgi almak için Alzheimer’dan Korunmanın Yolları Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Tiroid, Karaciğer ve Bağışıklık Sistemi Hastalıklarına Sebep Olur

Çevre Çalışma Grubu’na (EWG) göre, Perflorokimyasallar, yeni doğan bebeklerde daha düşük doğum ağırlığı ve boyutuna, yüksek kolesterole, anormal tiroid hormonu seviyelerine, karaciğer iltihabına ve bağışıklık sistemi problemlerine sebep olur. {10*}

Alerji ve Grip Benzeri Belirtilere Sebep Olur

Çevre Çalışma Grubu tarafından gerçekleştirilen araştırmalara göre yapışmaz tava ve tencereler alerji ve grip benzeri semptomlar yaratabilen zehirli dumanlar üretir.

Kansere Sebep Olabilir

Bilimsel araştırmaların birçoğu PFOA ve kanser arasında olası bir bağlantı olduğunu bulmuştur. Amerikan Kanser Derneği’ne göre, laboratuar hayvanlarında yapılan araştırmalar, PFOA’ya maruz kalmanın hayvanlarda karaciğer, testis, meme ve pankreas tümörlerinin oluşum riskini artırdığını bulmuştur. {11*}

En Sağlıklı Tencereler Nelerdir?

Sağlıklı yemekler pişirmek için yiyecekler kadar pişirme gereçleri de önemlidir. Sağlıklı tencereler tercih ederek hem pişirdiğiniz yemeklerden üst düzey fayda sağlarsınız hem de vücudunuza zararlı kimyasalları almamış olursunuz.

Döküm Tencere

Geçmişte insanlar yemeklerini pişirmek için genellikle döküm tencereler kullanırdı. Döküm tencere ve tava şeklinde toksik olmayan pişirme araçları hala birçok sağlık uzmanı tarafından en sağlıklı tencerelerden biri olarak kabul edilir.

Döküm tencereler ısıyı son derece iyi tutar, böylece düşük ısıda yemek pişirmek için kullanılabilir. Düşük ısıda pişirme, yiyeceklerin tencereye veya tavaya yapışmasını da önler. Döküm tencereler ayrıca yapışmaz pişirme tencerelerinden çok daha yüksek sıcaklıklara dayanabilir, bu nedenle ocakta veya fırında kullanılabilir.

PFOA ve PTFE içermeyen döküm tencelerde yemeklere karışabilecek demir minerali bulunur. Yani, döküm tencere kullanmak demir eksikliği ile mücadelenin doğal yollarından biri olarak kabul edilebilir. Döküm tencereleri tatlandırmak için sıcakken yüzeyine avokado yağı gibi yüksek dumanlanma noktasına sahip çok hafif bir yağ tabakası sürmeniz yeterlidir.

Demir eksikliği hakkında daha fazla bilgi almak için Demir İçeren 22 Besin yazımızı okuyabilirsiniz.

Paslanmaz Çelik Tencere

Yüksek kaliteli paslanmaz çelik tencere ve tavalar en sağlıklı tencerelerden biridir çünkü tehlikeli sızıntı ve reaktiviteye karşı dayanıklıdır. Çelik malzemesi ayrıca korozyona karşı dayanıklıdır ve bu nedenle adı “paslanmaz” çeliktir. Ayrıca yapışmaz tencereler gibi pul pul dökülmez ve yemeğe bulaşmaz.

Pek çok paslanmaz çelik sınıfı vardır. Tencere veya tava satın alırken gıda sınıfı paslanmaz çelik aldığınızdan emin olun. Paslanmaz çelik, karbon, krom, nikel ve/veya manganez içeren bir metal karışımıdır. Gıda sınıfı paslanmaz çelikler 304, 316 ve 430’u içerir. Ayrıca 18/8, 18/10 veya 18/0 paslanmaz çelik özellikleri de vardır. İlk sayılar krom yüzdesini, ikinci sayılar ise nikel miktarını belirtir. Nikel tencereyi paslanmaya veya korozyona karşı daha dirençli hale getirir ancak bazı tüketiciler nikelin paslanmaz çelikten yiyeceklere sızmasından endişelenir. Paslanmaz çelik tencerenizin nikel içeriği hakkında endişeleriniz varsa bu sayılara özellikle dikkat etmelisiniz.

Paslanmaz çelik tencere ve tavalardaki metallerin kombinasyonunun nikel veya başka herhangi bir metalin gıdaya sızma olasılığını azaltır ancak paslanmaz çelik, aşındırıcı temizlik malzemeleri ile sert bir şekilde temizlenirse koruyucu astar zarar görebilir.

Cam Tencere

Cam tencereler hem toksik değildir hem de oldukça dayanıklıdır. Polifloroalkil maddeler (PFAS) veya yüksek florlu kimyasallar içeren pişirme kaplarının kullanımını azaltmak için çevre dostu bir seçenektir. Ayrıca, cam kullanmak BPA’nın toksik etkilerinden kaçınmanın etkili bir yoludur. {12*}, {13*}

BPA toksik etkileri hakkında daha fazla bilgi almak için BPA Toksik Etkileri Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Bakır Tencere

Bakır piyasadaki birçok seçeneğe göre daha güvenli olsa da %100 bakır pişirme tencere kullanmak aşırı bakır tüketimine yol açabilir. Bununla birlikte, birçok diyet bakır açısından düşüktür ve özellikle besin emilimini bozan bir sindirim bozukluğunuz varsa, bakır eksikliği yaşamanız mümkündür. Bakır pişirme tencerelerinden meydana gelebilecek bakır toksisitesi riski yoktur ancak yine de fazladan bakır almaktan kaçınmak istiyorsanız %100 bakır tencelereri seçmemeniz önerilir.

Dış kısmı bakır olan (ısı iletmek için idealdir), iç kısmında reaktif olmayan paslanmaz çelik bir astar bulunan bakır pişirme kapları bulmak kolaydır. Böylece her iki malzemeden de en iyi şekilde yararlanabilirsiniz. Daha eski bakır pişirme kaplarında kalay veya nikel kaplama olabilir ve yemek pişirmek için kullanılmamalıdır.