Karın şişkinliği, gastrointestinal (GI) sistem hava veya gazla dolduğunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Çoğu insan şişkinliği karın bölgesinde dolgun, sıkı veya şişmiş hissetmek olarak tanımlar.
Karın şişmiş, sert ve ağrılı olabilir. Şişkinliğe eşlik eden gürültülü guruldamalardan da söz edilebilir. Karın şişkinliği çalışma hayatını ve sosyal hayatı etkilediği gibi eğlence aktivitelerine katılmayı da engelleyebilir. Şişkinlik hem yetişkinler hem de çocuklar arasında yaygın görülmektedir.
Gaz, özellikle yemekten sonra şişkinliğin en yaygın nedenlerindendir. Sindirilmemiş yiyecekler parçalandığında veya hava yuttuğunuzda sindirim sisteminde gaz birikir. Herkes yemek yerken veya içerken hava yutar. Ancak bazı insanlar, özellikle şu durumlarda diğerlerinden daha fazla yutabilir:
- Çok hızlı yemek veya içmek
- Sakız çiğnemek
- Sigara içmek
- Gevşek takma dişler kullanmak
Geğirme ve gaz, yutulan havanın vücudu terk etmesinin iki yoludur. Gaz birikimine ek olarak midenin geç boşalması (yavaş gaz taşınması) da şişkinlik ve karın ağrılarına neden olabilir.
Ek Bilgi: Sağlıklı kişilerin % 10-25’i şişkinlik yaşar. Özellikle irritabl bağırsak sendromu ve kabızlığı olan kişilerde yaygındır. Şişkinliğin nedeni bilinmemekle birlikte, aşırı bağırsak gazı, psikiyatrik problemler ve yüksek lifli gıdaların tüketimi bağırsak gazına ve şişkinliğe yol açabilir.
Karın şişkinliği genellikle sindirim sisteminin bozulması ve bağırsak gazında artış sonucu ortaya çıkar. Fakat karın şişkinliği, karın bölgesinde yer alan organların (mide, bağırsaklar, karaciğer, safra kesesi, pankreas, dalak, üreme organları, mesane ve bu organlarla ilişkili kan damarları) hafif veya ciddi hastalıkları sonucunda meydana gelmektedir. Şişkinlik genelde yediğimiz yiyeceklerden kaynaklanır ve evde basit birkaç yol ile tedavi edilebilir. Ciddi sağlık problemine dönüşen şişkinlikler, altta yatan tıbbi bir hastalığa işaret eder ve uzman bir doktor yardımıyla çözülebilir. Bunun için gastroenteroloji polikliniklerine başvurmak gerekmektedir.
Karın Şişkinliği Nedir?
Karın şişkinliği, karnın dolgun, sıkı ve sert hissedilmesidir. Genellikle gastrointestinal (GI) sistemde bir yerde gaz birikmesi nedeniyle ortaya çıkmaktadır. [1*] Şişkinlik, göbeğin normalden daha büyük görünmesine, hassas veya ağrılı hissedebilmesine neden olur. Vücutta sıvı tutulması da şişkinliğe yol açabilir. Ayrıca kabızlık ve yenilen yemeklerin hazmında zorluk çekilmesi de şişkinliğin bilinen nedenlerinden biridir.
Karın Şişkinliği Belirtileri💊
Karın şişkinliği yaşayan insanlar öncelikle göbeklerinin şişmiş veya normalden daha büyük göründüğünü fark etmektedir. Şişkinlik devam ettiği süre boyunca keskin karın ağrısı yaşanabilir. [2*] Şişkinlik hissine bağlı olarak ağrı yaşanabilir, özellikle çok ağrılı durumlarda kişiler sancı çekebilirler. Ancak çoğu durumda, neden hazımsızlık veya mide ve bağırsaklarda çok fazla gaz birikmesi gibi basit bir şey olabilir.
Şişkinliğin diğer nedenleri tıbbi durumlardan kaynaklanabilir. Bunlar;
- irritabl bağırsak sendromu (IBS) [3*]
- Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak hastalığı
- Diğer fonksiyonel gastrointestinal bozukluklar (FGID’ler)
- Göğüste ağrılı yanma hissi
- Gıda intoleransı
- Kilo almak
- Hormonal akıntı (özellikle kadınlar için)
- Giardiasis (bağırsak parazit enfeksiyonu) [4*]
- Anoreksiya nervoza veya bulimia nervoza gibi yeme bozuklukları
- Stres, kaygı, depresyon ve bunlar gibi zihinsel faktörler
- Bazı ilaçlar
Bu koşullar, gaz ve şişkinliğe katkıda bulunan diğer faktörlerin ortaya çıkmasına sebep olur, örneğin:
- GI (Gastrointestinal) kanalındaki bakterilerin aşırı büyümesi veya eksikliği
- Gaz birikimi
- Değişmiş bağırsak motilitesi
- Bozulmuş gaz geçişi
- Anormal karın refleksleri
- Visseral aşırı duyarlılık (küçük ve hatta normal vücut değişikliklerinde bile şişkinlik hissi)
- Gıda ve karbonhidrat malabsorbsiyonu
- Kabızlık
Karın şişkinliği ayrıca aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç ciddi durumun belirtisi olabilir:
- Kanser (yumurtalık kanseri), karaciğer hastalığı, böbrek yetmezliği veya konjestif kalp yetmezliği sonucu karın boşluğunda (assit) patolojik sıvı birikmesi. [5*]
- Çölyak hastalığı veya glüten intoleransı
- Pankreas yeterli sindirim enzimi üretemediği için sindirimi bozan pankreas yetmezliği
- Gazın, normal GI yolu bakterileri ve diğer içeriklerle karın boşluğuna kaçmasıyla, GI yolunun perforasyonu
Karın Şişkinliğinin Nedenleri Nelerdir?🥤
Lif bakımından yüksek gıdalar genellikle şişkinliğe neden olabilir. Yeme bozuklukları gibi birçok nedenden dolayı oluşan şişkinliğin en temel nedeni dengesiz ve düzensiz beslenmektir. Aşağıda şişkinliğe neden oluşu kanıtlanmış besinlerin listesine ulaşabilirsiniz;
- Çiğ sebzeler, turpgiller(brokoli, karnabahar, lahana, brüksel lahanası, marul, soğan gibi)
- Kayısı, elma, şeftali, armut ve kuru erik gibi bazı meyveler
- Fasulye ve mercimek
- Kepekli tahıllar
- Yağlı yiyecekler
- Yapay tatlandırıcılar (sorbitol)
- Gazlı içecekler
- Süt ürünleri (süt, peynir, yoğurt, dondurma)
- Tuzlu yiyecekler (işlenmiş gıdalar, konserve çorbalar ve dondurulmuş mezeler gibi sodyum bakımından yüksek yiyecekler)
- Fruktoz (Bir çeşit şekerdir ve vücudunuzun parçalaması diğer şeker türlerini parçalamasından daha zordur. Aşırı fruktoz tüketimiz gaz, şişkinlik ve ağrıya yol açabilir. Yüksek mısır şurubu içeren besinlerde de fruktoz bulunabilir.
- Alkol
Karın Şişkinliği ve Ağrısı🍕
Şişkinlikle beraber gelişen ağrılar aslında birçok nedene bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Besinlerin çiğnenmeden yutulması ile bu besinlerin sindirilmesi sırasında bağırsaklarda meydana gelen ağrılar, kabızlığın tetiklediği sindirim sistemi ağrıları, fazla yemekten dolayı midede oluşan ağrılar bazen sancı bazen kramp şeklinde gözlemlenmektedir. Ağrının şiddetine ve süresine dikkat edilerek gerekli önlemler alınmalı ya da doktora başvurulmalıdır.
Karın Şişkinliği ve Gaz🍔
Bağırsaklarda biriken gaz, şişkinliğin en yaygın nedenlerinden biridir. Yediğiniz yiyecekler ve onları nasıl yediğiniz, artan gazın ana sebeplerinden olabilir. Gazın ve şişkinliğin nedenleri şunlardır;
- Bir pipetle içmekten veya sakız çiğnemekten dolayı hava yutmak.
- Çok hızlı veya fazla yemek
- Yağlı yiyecekler, özellikle bağırsak sisteminde gaz birikimine sebep olan yiyecekler yemek (fasulye, sebze ve diğer yüksek lifli yiyecekler)
- Laktoz intoleransı
- Bağırsak bozuklukları, örneğin, IBS (irritabl bağırsak sendromu)
- Çölyak hastalığı (gluten intoleransı)
- Hazımsızlık
- Adet dönemi ve/veya PMS (adet öncesi sendrom)
- Çok fazla soda veya diğer gazlı içecekler içmek
- Gıda alerjileri
- Kabızlık
- Sigara
- Karaciğer hastalığı
- Safra taşı
Karın Şişkinliğine Ne İyi Gelir🧘🏻♀️
Yürüyüşe Çıkın
Fiziksel aktivite bağırsakların daha düzenli hareket etmesini sağlamaktadır. Bu da fazla gaz ve dışkıyı serbest bırakmaya yardımcı olabilir. Bağırsakların hareketliliğini sağlamak, özellikle kabızlık durumu varsa, çok önemlidir. Evinizin etrafında yapacağınız kısa bir yürüyüş bile faydalı olacaktır.
Yoga Yapın
Yoga, GI (Gastrointestinal) kanalından fazla gazın salınmasını sağlayacaktır. Bu karındaki şişkinliği ve gazı azaltabilir. Yoga yaparken sıkça yapılan Çocuk Pozu, Mutlu Bebek Pozu ve çömelme hareketleri, insanların hızlı bir şekilde gaz ve şişkinliklerini gidermede yardımcı olabilmektedir.
Nane Tüketin
Nane yağı, gaz ve dışkının daha etkili bir şekilde ilerlemesini sağlayan ve bağırsak kaslarını gevşeten bir uçucu yağdır. Nane yağı ile yaptığınız masaj bağırsaklarınızın çözülmesine, rahatça tuvalete çıkmanıza ve biriken gazın giderilmesine yardımcı olacaktır.
Ayrıca taze naneyi suyunuza eklediğiniz ya da doğrudan tükettiğinizde de etkisini mutlaka göreceksiniz.
Ek Bilgi: Nane tüketmek midenizde rahatsızlıklara sebep oluyorsa çok fazla kullanmamanız tavsiye edilmektedir.
Karnınıza Masaj Yapın
Karına masaj yapmak bağırsakların hareket etmesine yardımcı olabilir. Kalın bağırsağın bulunduğu bölgenin üzerine basınç uygulayarak yapılan bir masaj, gaz giderilmesi açısından oldukça faydalı olacaktır. Karnınıza masaj yaparken lavanta gibi uçucu yağlardan faydalanabilirsiniz. Masajın ardından, bağırsaklarınızın çalışma hızını desteklemesi için sıcak bir duş almanız faydalı olacaktır.
Sakız Çiğnemekten Kaçının
Sakız çiğnerken hava yutmak şişkinlik ve gaz sancılarına sebep olabilir. Sakız çiğnemek yerine, karanfil veya taze nane çiğneyebilirsiniz. Hem nefes açıcı, hem mideyi ve bağırsakları rahatlatıcı etkiye sahip oldukları için vücudunuza çok daha faydalı olacaklardır.
Her Günü Hareketli Geçirin
Egzersiz vücudunuzun dışkıyı ve gazı dışarı taşımasına yardımcı olur, bağırsak hareketlerini daha düzenli hale getirir. Egzersiz ayrıca terleme yoluyla vücuttan sodyum atılmasını sağlar ve bu da vücudun su tutmasını engellemeye yardımcı olabilir. Susuz kalmamak için egzersizden önce ve sonra bol su içmek hayatî önem taşır, çünkü dehidrasyon, kabızlığı daha da kötüleştirebilir.
Probiyotik Tüketin
Probiyotikler bağırsaklarda yaşayan iyi bakterilerdir. Probiyotik takviyesi almak, gaz üretebilen ve şişkinliğe neden olabilen kolon bakterilerini ve faaliyetlerini düzenlemeye yardımcı olabilir.
Tuz Tüketimini Azaltın
Fazla sodyum vücudun su tutmasına neden olur. Bunun sonucunda göbekte, el ve ayaklar gibi vücudun diğer bölgelerinde şişkinlik hissedilebilir. Bunlara vücutta oluşan ödemler de denmektedir. Ayrıca fazla tuz tüketimi, yüksek tansiyona ve dolayısıyla kalp, böbrek ve beyinle ilgili ciddi sonuçlara yol açabilmektedir. Ülkemizde yapılan çalışmalar normal tüketilmesi gerekenden neredeyse 3 kat fazla tuz tükettiğimizi göstermektedir. Bu nedenle tuz tüketim miktarınızı gözden geçirmenizde fayda var. Tuzu azaltmalı ve azaltırken yalnızca yemeklere doğrudan döktüğünüz tuzu değil, yüksek tuz içeren gıdaları, hazır gıdaları, sosları, cipsleri ve çerezleri de tüketmeyi bırakmalısınız.
Sabah İçilen Kahvelere Biraz Ara Verin
Sabahları kendimize gelmek için içtiğimiz kahveden uzak durmakta fayda olduğu uzmanlar tarafından açıklanmıştır. Smith; “Şeker veya kafein açısından yüksek içecekler tüketmek sadece vücudu susuz bırakmaz, aynı zamanda bazı durumlarda fazla kalori alımına da neden olabilir.” diye açıklıyor. Vücudunuz susuz kaldığında, suya tutunur ve bu da aşırı şişkinliğe neden olur. Vücudunuzda şişkinlik olmasını istemiyorsanız, sabahları kahve tüketmekten kaçınmalı daha sağlıklı ve gaz yapmayan içecekler ve yiyecekler tüketmelisiniz.
Alkolden uzak durun
Alkol sindirim sistemine doğrudan zarar verebilir ve araştırmalar bağırsaklarda bulunan iyi bakterileri olumsuz yönde etkilediği sonucuna ulaşmıştır. Ayrıca alkol sindirim sisteminin düzenli bir şekilde çalışmasını engellemektedir. Rebecca Scritchfield, “Alkol sindirimi inhibe eder ve dehidrasyona yani su tutulmasına neden olur, böylece sindirim sistemini yavaşlatır ve bu da kabızlıkla sonuçlanır.” şeklinde açıklamasıyla alkol kullanımının sindirim sistemini etkilediğini ve şişkinliğe neden olduğunu gözler önüne sermiştir.
Karın Şişkinliği Nasıl Gider?☕
Karın şişkinliğinin çözümü sanılanın aksine oldukça basittir. Günlük hayattaki beslenme ve egzersiz programınızda yapacağınız birkaç değişiklik ile şişkinlikten kurtulmak mümkündür. Hareketsizliği günlük yarım saatlik yürüyüşlerle, alkolü ve kahveyi yeşil çay ya da papatya çayı ile değiştirdiğinizde bile oluşacak olan şişkinliği engelleyebilirsiniz. Günlük beslenme rutinimizde probiyotiklere daha fazla yer vererek bağırsak sağlığımızı koruyabiliriz. Böylece şişkinlikten ve şiş hissetmekten de kurtulabiliriz.
Karın Şişkinliği İbrahim Saraçoğlu
Şişkinlik problemi ve gaz sorunu yaşamakta olan kişilerin bu problemleri daha çok yemeklerden sonra ortaya çıkar. Prof. Dr. İbrahim Saraçoğlu tarafından önerilen kürlerin başında şişkinliğin oluşmasını engellemek için yemeklerden bir saat öncesinde süpürge otu tohumu ve ebegümeci otu ile birlikte yapılacak olan kür gelmektedir.
Bunun için süpürge otu tohumu ve ebegümeci otu bir havanın içerisine konularak üzerine bir fincan su ilave edilip dövülmelidir. Ezildikten sonra bitkisel kürün yemeklerden önce aç karnına içilmesi şişkinliğin oluşmasını ve mide rahatsızlıklarının giderilmesini sağlayacaktır..
Ayrıca Saraçoğlu, anason, meyan kökü, kimyon ve melisa çaylarının da şişkinliği azaltacağını ifade etmektedir.
Karın Şişkinliği ve Mide Bulantısı
Sindirim sisteminde meydana gelen rahatsızlıklardan dolayı şişkinlik ve bulantı eş zamanlı olarak ortaya çıkabilir. Bu durum kişilerin kilo almasına ve karın bölgesinde sürekli olarak şişkinliğin oluşmasına neden olur. Ağır ve yağlı yemeklerin tüketimi sonrasında şişkinlik olması ve bulantı hissi ortaya çıkması doğal bir durumdur. Yemekten sonra şişkinliğin olması ile birlikte terleme ve nefes darlığı gibi durumlar da baş gösterebilir.
Karın Şişkinliğine Ne İyi Gelir – Evde Çözüm🍃
Çoğu insanın yaşadığı şişkinliğin nedeni oldukça zararsızdır ve evde güvenle tedavi edilebilir. Yardımcı olabilecek bazı seçenekler şunlardır;
- Karın bölgesine sıcak su torbası uygulamak
- Bol su tüketmek
- Nane yemek
- Maden suyu içmek
- Kabızlığı gidermek için müshil almak(Müshil kullanılırken dikkat edilmelidir. Önerilen dozdan fazlasını kullanmak rahatsızlık verebilmektedir.)
Şişkinliğe sebep olan durumları anlamak ve öğrenmek için bir yemek günlüğü tutmak da yararlı olabilir. Bu, gıda intoleranslarını tespit etme ve yaşam tarzında sağlıklı değişiklikler yapma konusunda size mutlaka yol gösterecektir. Bu sayede birçok insan bazı yiyeceklerden kaçınmanın şişkinliği ve diğer gastrointestinal sağlık sorunlarını önleyebileceğini keşfetmiştir.
Karın Şişkinliği İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Şişkinliğin evde tedavisinin mümkün olduğundan bahsetmiştik. Ancak şişkinliğe aşağıdaki belirtilerden biri veya birkaçı eşlik ediyorsa doktorunuza danışmalısınız. Bunlar;
- Şiddetli veya uzun süreli karın ağrısı
- Dışkıdaki kan veya koyu, katran görünüm
- Yüksek ateş
- İshal
- Mide bulantısında artış
- Kusma
- Açıklanamayan kilo kaybı
