Vücudumuz, düzenli bir şekilde çalışabilmek için sağlıklı yağlara ihtiyaç duymaktadır. Ancak besinlerin birçoğu çok fazla trans yağ içermektedir. Bu nedenle insanlar, tavsiye edilen sağlıklı yağ oranından çok daha fazla trans yağ tüketiminde bulunmaktadır. Trans yağlar ve doymuş yağlar insanların kalori tüketimlerinin yaklaşık %19’unu oluşturmaktadır. Fakat bu yağların önerilen tüketim oranı toplam kalori miktarının %10’undan az olması gerektiği yönündedir. {1*}
BESLENME TÜYOLARI İÇİN TIKLAYIN
🐟Omega 3 Bakımından Zengin Balık Yağının Faydaları Nelerdir?🐟 Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
Doymuş yağların daha yararlı olan türlerini aşırıya kaçmadan tüketmeniz sağlıklı olacaktır. Fakat tavsiye edilen miktardan fazla tüketildiği durumlarda trans yağ sağlığınız için ciddi bir tehlike oluşturmaktadır.
İçindekiler
Trans Yağ Nasıl Elde Edilir?
Trans yağ asitleri, mera hayvanlarının süt ve et ürünlerinde doğal olarak bulunmaktadır. Hayvanların bazılarının bağırsaklarında doğal yollar ile trans yağ üretimi olmaktadır. Bu nedenle bu hayvanlardan temin edilen et ve süt ürünlerinin içeriğinde fazla olmasa da az miktarda trans yağ bulunmaktadır.
Tüketilen trans yağ miktarının büyük bir kısmı ise doğal yollarla meydana gelen trans yağ değil, yapay ya da endüstriyel olarak üretilen yağlardır. Endüstriyel yollarla üretilen trans yağlar, sıvı halde bulunan bitkisel yağlara hidrojen eklenmesi sonucunda bitkisel yağın katılaşması ile elde edilmektedir.
Tüketilmesi sakıncalı olan bu trans yağlar, genellikle işlenmiş ya da kızarmış gıdalarda kullanılmaktadır. Tüketimi sağlıksız olarak görülen bir yağ çeşididir.
Genetiği üzerinde değişiklik yapılarak üretilen bu trans yağlar, kalp hastalıklarına ve metabolizma üzerinde olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Pek çok farklı hastalığa sebep olabilecek endüstriyel yollarla üretilen trans yağlar, sağlığınızı ciddi oranda etkileyebilmektedir. {2*}
Trans Yağdan Neden Uzak Durmalıyız?
Yüksek miktarlarda tüketilen trans yağların vücuda pek çok zararı bulunmaktadır. Trans yağ içeriğine sahip olan gıdaları tüketmenin zararları şu şekildedir;
Kolesterol Düzeyini Olumsuz Yönde Etkiler
Trans yağlar, vücudumuzdaki iyi kolesterol olarak bilinen HDL kolesterolünü düşürürken kötü kolesterol olan LDL kolesterolünü yüksek seviyelere çekmektedir. Yapılan bir araştırmada, trans yağ asitlerinin kandaki HDL oranını azalttığını fakat LDL oranını da arttırdığını gösteren kesin kanıtlar ortaya çıkarılmıştır. {3*}
Araştırmaya göre erken ölümlerin pek çoğunun, trans yağ kullanıma bağlı olabileceği tahmin edilmektedir.
Kalp Hastalıkları Riskini Arttırır
Trans yağ içeren gıdaların fazla miktarda tüketilmesi felç ve kalp krizini riskini artırabilmektedir. Gözleme ve deneye dayalı olarak yapılan çalışmalarda ulaşılan sonuçlara göre trans yağ asitleri içerikli ürünlerin fazla miktarda tüketimi koroner kalp hastalığı gibi birden fazla kardiyovasküler hastalığın ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. {4*}
Çalışmalar ve araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılan bulgular, Pakistan Tıp Bilimleri Dergisi tarafından yayımlanan araştırmalar ile de desteklenmektedir. Dergide yayımlanan araştırmaya göre Pakistan’daki kardiyovasküler rahatsızlıklarının artışının nedenlerinden biri olarak trans yağ tüketiminin fazla miktarda olması gösterilmektedir. Araştırmacılar, trans yağ tüketiminin azaltılması ve düşük seviyeli diyet yağların kullanımının yaygınlaştırılmasının kalp hastalığı riskinin azaltılabilmesine katkıda bulunacağını ifade etmektedir. {5*}
Moleküler Beslenme ve Gıda Araştırması’nda yer alan bir çalışmada ise trans yağ asitlerinin fazla alımının kardiyovasküler hastalıklar ve ateroskleroz gibi durumların ortaya çıkması ile bağlantılı olabileceği ortaya konulmuştur. {6*}
Diyabet ve Obezite Riskini Arttırır
Trans yağlar, kolesterolü etkilemenin ve kalp hastalıkları riskini arttırmanın yanı sıra diyabet ve obezite gibi sorunlara da neden olmaktadır. Diyabet, kanser ve kalp hastalıklarından kurtulan 84.000 kadın üzerinde bir çalışma yürütülmüştür. Araştırmacılar, 16 yıl boyunca devam eden takip sürecinde yeniden ortaya çıkan 3.300 tip 2 diyabet vakası tespit etmişlerdir. Tip 2 diyabet ortaya çıkan bireylerde en önemli etkenlerin ise obezite ve aşırı kilo olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan bu çalışma sonucunda fazla miktarda trans yağ tüketen kişilerin daha sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olan ve düşük riskli diyet alışkanlığı bulunan kişilere oranla diyabet olma ihtimalinin %40 daha fazla olduğunu tespit etmişlerdir. {7*}
Farklı bir çalışmada ise maymunlarda yapılan trans yağ diyetinin insülin duyarlılığı ve abdominal obezite gibi durumlar üzerinde değişikliğe neden olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmayı yapan Wake Forest Üniversitesi Tıp Fakültesi, maymunlarda ortaya çıkan sonucun benzerinin insanlar üzerinde de ortaya çıkabileceğini öne sürmüştür. {8*}
Trans Yağ İçeren Gıdalar Hangileridir?
Trans yağ tüketimi yüksek miktarlarda olduğu için duruma bağlı olarak obezite ve kalp hastalıklarının yaygınlaşması neredeyse kaçınılmazdır.
Et ve süt ürünlerinin bir kısmında doğal olarak yer alan trans yağlar haricinde endüstriyel olarak üretilen trans yağların fazla tüketimi, sağlığınız ve vücudunuz için tehlike oluşturmaktadır.
Endüstriyel yollarla üretilen trans yağlar genellikle işlenmiş ve kızarmış gıdalarda kullanılmaktadır. Trans yağ içeren bazı gıdalar;
- Margarin
- Paketlenmiş şekilde olan unlu mamüller
- Paketlenmiş şekilde olan atıştırmalıklar ve cipsler
- Süt içermeyen kahve kreması
- Hızlı yiyecekler ve kızarmış et
- Dondurulmuş pizza
- Mozarella çubukları
- Soğutulmuş ve paketlenmiş olan hamur
Trans Yağlı Gıda Tüketimini Nasıl Azaltabiliriz?
Trans yağlı ürünleri tüketmekten kaçınmak için en iyi alternatif, baklagiller, meyve, sebze ve organik et içerikli gıdaların bulunduğu bir listeye göre beslenmektir. Trans yağ yerine fındık, avokado, zeytinyağı ya da somon gibi doğal ve sağlıklı besinler tüketmeye dikkat etmelisiniz.
Paketlenmiş ürün tüketecekseniz bu durumda paketlerin üzerinde yer alan açıklamalardan içeriğinde hidrojenize yağlar ve diğer yağ çeşitlerinin olup olmadığını kontrol ettikten sonra tercih ediniz. Eğer ürün bu yağ çeşitlerini içeriyorsa bu tarz gıdalardan uzak durmanız tavsiye edilmektedir. Trans yağ içermediği söylenen ürünler bile porsiyon başına 0,5 gram trans yağ içerebilmektedir. Bu nedenle alacağınız ürünün içeriğinde ne kullanıldığını dikkatlice okumalısınız.
Bazı durumlarda ürünlerin içeriğinde trans yağ olsa bile paketlerinde belirtmemiş olabilir. Bu yüzden paketlenmiş ürünler ve işlenmiş gıdalardan uzak durmaya özen gösteriniz.
Yiyeceklerdeki Trans Yağın Kaldırılması
Trans yağ konusunda yapılan çalışmalar ve ortaya çıkarılan bulgular ile birlikte insanlar, trans yağların zararları konusunda giderek bilinçlenmeye başlamıştır.
Et ve süt ürünlerinde bulunan trans yağ doğal olduğu için et ve süt ürünlerindeki trans yağlar konusunda şu aşamada herhangi bir yasak bulunmamaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü, 2018 yılında tüm hükümetlere gıdalarda yer alan trans yağların kullanılmamasının teşvik edilmesi amacı ile bir plan oluşturmuştur. Aynı zamanda 2023 yılına kadar gıda kaynaklarından trans yağların kaldırılması için bu konuyla ilgili bir açıklama yayımlanmıştır. {9*}
Kaynaklar
{1*} https://healthyeating.sfgate.com/average-fat-intake-sad-11370.html
{2*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7231579/
{3*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9322581/
{4*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19424218/
{5*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3955571/
{6*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22760981/
{7*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11556298/
{8*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17636085/
{9*} https://www.who.int/news/item/14-05-2018-who-plan-to-eliminate-industrially-produced-trans-fatty-acids-from-global-food-supply
