Polifenol Nedir? Polifenollerin Faydaları Nelerdir? 

Polifenol nedir? Polifenollerin faydaları nelerdir? Sağlık açısından en önemli bileşenler arasında antioksidan yer alır ve antioksidan özelliğe sahip besinlerde polifenoller bulunur. Bitter çikolata veya kırmızı şarap gibi ikram ürünleri, özellikle son yıllarda sağlıklı bir diyette kullanılmaktadır. Bazı yapılan araştırmalara göre düzenli olarak akşam yemeğinde bir kadeh kırmızı şarap içmek ve her gün birkaç kare bitter çikolata yemek, kalp sağlığını iyileştirmeye fayda sağlar. Fayda sağlamasının düşünülmesinin en büyük nedenlerinden biri kırmızı şarap ve bitter çikolatanın içerisinde yer alan polifenollerden kaynaklanmaktadır. Polifenol besin kaynakları kronik hastalıkları azaltmaya yardımcı olabilecek kadar etkilidir. Polifenol gibi mikro besinlerin vücuda olumlu yönde birçok katkısı bulunur.

Polifenol Nedir?

Polifenol, bir veya daha fazla fenolik hidroksil grubu içeren herhangi bir bileşik şeklinde tanımlanır. Basitçe tanımı, sağlığı geliştirici özellikler içeren ve çok çeşitli meyve ve sebzelerde bulunabilen bir çeşit mikro besindir. Antioksidan açısından zengin olan bu mikro besin, vücut için zararlı maddeleri yok edebilmek için etkili şekilde savaşır. Hücrelerin zarar görmesini engeller. Polifenoller ayrıca kan şekeri kontrolü ve kan pıhtısı oluşumunu azaltma açısında da başarılıdır. Farklı gıda kaynaklarında bulunan dört polifenol grubu vardır:

• Flavonoidler
• Stillbenes
• Lignanlar
• Fenolik asitler

Piyasada hali hazırda birçok polifenol takviyesi bulunmaktadır. Bu takviyelerin sağlık açısından yan etkileri mevcuttur. Bazı araştırmalara göre polifenol takviyeleri bozuk hormon üretimi, kanser olma riskinin arttığı yönde ciddi olumsuz etkilere sebep olduğu görülmüştür. Bu nedenle polifenol kullanmanın en doğal yolu polifenol içeren doğal besinleri tüketmektir.

Beslenme düzenine eklenebilecek birçok polifenol doğal besin vardır. Bunların başında özellikle kahve, çilek, kakao tozu, karanfil gibi besinler yer alır. Bazı baharatlarda da yüksek miktar polifenol olduğu görülmüştür. Anason buna örnek olacak baharat çeşitlerinden biridir. Doğal yolla polifenol almanızı sağlayacak birçok besin grubu vardır.

Meyveler:

• Böğürtlen
• Yaban mersini
• Çilekler
• Erik
• Elma
• Siyah kuş üzümü
• Erik
• Nar

Sebzeler:

• Enginar
• Ispanak
• Kırmızı soğan
• Hindiba

Bakliyatlar:

• Siyah fasulye
• Kuru fasulye

Kuruyemişler:

• Fındık
• Ceviz
• Badem

İçecekler:

• Siyah çay
• Yeşil çay
• Kırmızı şarap
• Türk Kahvesi

Diğer Yiyecekler:

• Karanfil
• Kakao tozu
• Kurutulmuş nane
• Yıldız anason
• Bitter çikolata
• Zeytinyağı

Yıldız anason hakkında daha fazla bilgi almak için Yıldız Anason Nedir? Yıldız Anason Çayı Nasıl Yapılır? yazımızı okuyabilirsiniz.

Polifenollerin Faydaları Nelerdir?

Yüksek Antioksidan İçerir

Polifenollerin en güçlü özelliği hastalıkla savaşmaya yardımcı olabilecek güçlü antioksidanlara sahip olmalarıdır. Stres ve sağlıksız beslenme gibi faktörler vücuda zarar veren nedenlere örnektir. Bu zararları onarmaya yardımcı olmak için antioksidan içeren polifenol kullanımı gereklidir.

Araştırmalar, antioksidanların kalp hastalığından kansere ve diyabete kadar birçok çeşitli hastalıklara karşı koruyucu olduğunu kanıtlamıştır. Polifenolerin antioksidan içeriği sayesinde, daha fazla polifenol içeren yiyecekler tüketmek, kronik hastalıkları önlemeye ve oksidatif stres riskini en aza indirmeye yardımcı olmaktadır. {1*}

Kalp Hastalıklarına Karşı Korur

Kalp hastalıkları dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen ciddi bir endişe kaynağıdır. Amerikan Kalp Derneği tarafından yayınlanan bir rapora göre, kalp hastalığı, 2013 yılında dünya genelinde yaklaşık 31,5 milyon ölümün nedeni olarak önde gelen ölüm nedenidir. Günlük beslenme düzenine polifenol içeren besinlerin eklenmesi veya fazla tüketilmesi, kalp sağlığını korumada önemli rol oynamaktadır. {2*}

Yapılan birkaç çalışmada, yüksek polifenol alımının, kalp hastalığı riskinin azalmasıyla ilişkili olduğu bulunmuştur. American Journal of Clinical Nutrition’da yapılan başka bir araştırmaya göre, polifenol türü olan en yüksek flavonoid alımına sahip kişilerde en düşük flavonoid alımına sahip olan kişilere kıyasla kalp hastalığından yüzde 18 daha az ölüme yakalandığı görülmüştür. {3*} Diğer araştırmalarda, polifenollerin kronik iltihabı hafifletme yeteneği sayesinde kalp hastalığı riskini azaltabileceğini öne sürmüştür. {4*}

Enflamasyonu Azaltır

Akut enflamasyon vücut için doğal bir savunma tepkisi olsa da kronik hale geldiğinde vücuda zarar verebilir. Vücutta kronik enflamasyon oluştuğunda bağışıklık sistemi zayıf hale gelerek sağlıklı hücrelere saldırmaya başlar. Bu süreç kalp hastalığı, kanser ve diyabet gibi kronik durumların riskini arttırmaya sebep olur. {5*}

Polifenoller, iltihaplanmaya katkıda bulunan oksidatif stresi azaltarak çalışır. Polifenoller hastalık önlemenin yanı sıra anti-inflamatuar özellikleri sayesinde romatoid artrit, lupus ve inflamatuar bağırsak hastalığı gibi hastalıkların semptomlarının azalmasına yardımcı olur. {6*}

Romatoid artrit hastalığına sahipseniz doğal tedavi yöntemleri için Romatoid Artrit Nedir? Romatoid Artrit Belirtileri Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Kan Pıhtılaşmasını Önler

Kan pıhtılaşması tehlikeli bir hastalığa dönüşebilme potansiyeline sahiptir. Kanda pıhtı oluşumu, trombositlerin bir araya toplanmaya başlamasıyla meydana gelen trombosit agrefasyonu adı verilen süreçle oluşur. Bu süreç aşırı kanamanın önlenmesi için oluşmuş olsa da inme, pulmoner emboli ve derin ven trombozu gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Polifenoller, kan pıhtılarının oluşumunu engellemeye trombosit agregasyonunu önlemeye yardımcı olmaktadır.

Özellikle kırmızı kabuklu meyvelerde, kırmızı şarapta bulunan resveratrol bileşeni oldukça etkili rol oynar. Yapılan bazı deneylerin sonucunda polifenollerden biri olan resveratrolün, trombosit agregasyonunu etkili bir şekilde inhibe ederek kan pıhtılaşmasını riskini azalttığı görülmüştür. {7*}, {8*}

Kanser Riskini Azaltır

Kalp sağlığı üzerindeki etkin başarısına ek olarak, yapılan umut verici çalışmalarda, polifenollerin kanser hücrelerinin büyümesine engel olmaya yardımcı olduğu görülmüştür. Nutrients dergisinde yayınlanan bir incelemeye göre, antonsiyaninler, flavanoller, flavanonlar ve fenolik asitler gibi spesifik polifenol türlerinin laboratuvar ortamında yapılan çalışmalarda kanser hücresi büyümesini ve gelişimini azalttığı gösterilmiştir. {9*}

Kanserle savaşan en iyi gıdaların içerisinde polifenoller ve antioksidan açısından zengin besinler yer alır. Çilek, turunçgiller, yapraklı yeşil sebzeler, taze otlar ve bazı baharatlar bunlara örnek olmaktadır. Kanserle savaşma sürecinde besleyici gıdalardan her zaman faydalanmak gerekmektedir.

Kan Şekerini Kontrol Eder

Yüksek kan şekeri, sık idrara çıkma, yorgunluk ve ani kilo kaybı gibi yan etkilere neden olur. Kontrolsüz, yüksek kan şekeri ayrıca sinir hasarı, görme kaybı, yara iyileşme sorunu ve diyabet semptomları dahil birçok uzun vadeli sağlık açısından tehlikeli hastalıklara zemin hazırlar.

Polifenoller, kan şekerinin normal seviyede olmasına katkıda bulunur. Avustralya’da yapılan 2016 tarihli bir incelemeye göre, polifenollerin tüketimi insülin salgılanmasını uyardığı ve kan şekeri seviyesindeki ani yükselmeleri önlemesi için nişasta ve basit şekerlere ayıran belirli enzimleri engellediği bulunmuştur. British Journal of Nutrition’da yayınlanan yakın tarihli bir araştırma sonucu, yüksek polifenol alımı tip 2 diyabet hastalığına yakalanma riskini azalttığını göstermiştir. {10*, 11*}

Polifenollerin Geleneksel Tıptaki Yeri Nedir?

Geleneksel Çin tıbbında ve Ayurveda tıbbında yüzyıllardır yaygın olarak kullanılan besinlerin birçoğu polifenol açısından zengindir. Polifenol içeren besinler doğal tedavi yöntemleri arasında tercih edilmektedir.

Ayurveda, Hindistan kökenli bir alternatif tıptır. Karanfil, polifenol açısından zengin bir besindir.  Ayurveda tıbbında karanfilin sindirim sağlığını desteklediğine, kan akışını iyileştirdiğine ve metabolizmayı hızlandırdığına inanılır. Geleneksel Çin Tıbbında ise karanfilin dalak, akciğer ve böbrek sağlığını etkilediği düşünülmektedir. Vücudu ısıtmaya yardımcı olmak, hıçkırık, karın ağrısı ve ishal gibi durumları tedavi etmek için kullanılır. Geleneksel Çin Tıbbında yeşil çay, sindirimi kolaylaştırmayı, idrara çıkmayı, vücut sıvılarının üretimini uyarırken vücut ısısını arttığı ve balgam sökücü özelliğe sahip olduğu düşünüldüğü için kullanılır.

Ayurveda ve geleneksel çin tıbbında daha sağlıklı yaşam için, hastalık ve enfeksiyonları önlemek için böğürtlen, nar, yeşillikler, kuruyemişler gibi besinlerden yararlanılır. Alternatif tıp dikkate alındığında ilaç kullanımına gerek kalmadan birçok hastalık önlenebilir hatta tedavi edilebilir hale gelir.

Polifenoller ve Lektinler

Lektinler bir çeşit protein türüdür. Özellikle fasulye, buğday ve patates gibi çeşitli gıdalarda bulunmaktadır. Lektin kullanım miktarı vücut için oldukça önemlidir. Küçük miktarda kullanımı yarar sağlarken büyük miktar kullanımı sindirimi bozabilir ve hatta bağırsakların astarına zarar verebilir. {12*}

Lektinler bir tür antinutrienttir. Lektinler, polifenoller gibi belirli vitamin ve minarellerin emilimini bozabilme yeteneğine sahiptir. Yapılan laboratuvar çalışmalarında, polifenollerin doza bağlı şekilde demirin emilimini engelleyebildiği görülmüştür. Lektinler ise doza bağlı olarak daha fazla besinin emilimini engellerken, hazımsızlık, gaz ve şişkinlik gibi semptomlarla gastrointestinal rahatsızlıklar gibi yan etkilere neden olmaktadır. {13*}

Lektin bazı bireyler hassasiyete neden olabilir. Lektin intoleransı olan kişiler, besinleri tüketirken dikkatli olmalıdır. Polifenol bakımından zengin gıdalarda bulunan lektinleri azaltmanın bazı yolları vardır. Örneğin, fasulye ve baklagillerin ıslatılması lektin içeriğinin yarı yarıya azaltacaktır. Polifenol açısından zengin gıdaları tüketirken, bu gıdalar filizlendirildiğinde, lektin miktarı azalmış olur. Lektin miktarı azaldığında intolerans oluşumu engellemiş olurken polifenolun yararlarından da fayda sağlanır. {14*}, {15*}

Şişkinlik ve gaz şikayetiniz varsa Şişkinlik ve Gazdan Kurtulmanın Doğal Yolları Nelerdir? yazımızı okuyarak bilgi alabilirsiniz.

Polifenoller ve Fenoller

Fenoller, aromatik bir hidrokarbon grubuna bağlı bir hidroksil grubundan oluşan bir kimyasal bileşik türüdür. Karbolik asit veya C6H5OH olarak da bilinir. Antiseptik özellikleri bulunur. Genellikle güneş kremlerinde, saç boyalarında ve cilt aydınlatıcı kremlerde ufak dozlarda yer alır. Fenoller cilt için oldukça aşındırıcı olabilir bu nedenle fenol içeren ürünleri dikkatli kullanmakta fayda vardır. {16*}

Polifenoller çoklu fenol bileşeninden oluşur. Tüm polifenol çeşitleri kapsamlı olarak anlatılmış olup, kalp sağlığından kan şekeri kontrolüne kadar faydalarından bahsedilmiştir. Sağlık için yapılan diyetlere polifenol içeriği yüksek gıdalar eklemek gerekir.

Polifenollerin Yan Etkileri Nelerdir?

Polifenol içeren besinlerin herhangi bir olumsuz yan etkiye neden olma olasılığı oldukça düşüktür. Doğal besinlerin dışında takviye kullanıldığında bazı yan etkiler görüebilir. Polifenol takviyeleri kanserojen etkilere neden olur. Aynı zamanda tiroid hormonlarını bozabilir ve ilaç ile birlikte kullanımı sıkıntı oluşturabilir. Hatta demir emilimini de bozduğu görülmüştür. {17*}

Polifenol takviyesi kullanmak tavsiye edilmemektedir. Bunun yerine doğal kaynaklardan yararlanmak gerekir. Uygun dozda polifenol kullanımı antioksidan içermesi nedeniyle birçok vitamin, mineral ve mikro besinler sağlayarak vücuda yarar sağlar.

Polifenol takviyesi kullanmak isteyen kişilerin eğer tiroid sorunları, demir eksikliği veya kanser geçmişi varsa ya da diyabeti önlemek için anti-diyabet ilaçları hatta kan sulandırıcı kullanılıyorsa uzman bir doktora danışması tavsiye edilir.

Son yıllarda, kırmızı şarap polifenol içermesi nedeniyle oldukça ilgi görmüştür. Fransız Paradoksu olarak bilinen bir fenomen, ilk olarak 1980’lerde araştırmacıların Fransız halkının yüksek dozda doymuş yağ alımı ve düzenli kırmızı şarap tüketimi nedeniyle diğer ülkelere kıyasla koroner kalp hastalığına yakalanma olasılığının az olduğu gözlemlenmiştir.

Polifenol türlerinden en iyi bilinen resveratrol, kırmızı şarap dışında üzüm, yaban mersini ve ahududu gibi meyvelerin kabuğunda bulunmaktadır. Resveratrolün faydaları ilk olarak 1939’da Japon araştırmacılar tarafından kanıtlanmıştır. Özellikle nörolojik bozukluklar, kalp hastalığı ve diyabet gibi durumlar için alternatif bir tedavi yöntemi olmuştur. {18*}

Günümüzde yarar sağlayan besinlerin çoğunda polifenol yer almaktadır. Polifenol tüketimi günlük olarak alındığında vücut sağlığına katkı sağlar ve hastaları önler. Limon, portakal gibi turunçgillerde bulunan Hesperidin’den yeşil çaydaki Epigallocatechin Gallate’e kadar birçok polifenol çeşidi mevcut olup hepsi yarar sağlar. Polifenolün faydalarından yararlanmak için polifenol açısından zengin gıdaları dengeli bir diyet ve sağlıklı yaşam tarzıyla birleştirmek tavsiye edilir.